Morgunblaðið - 31.08.2008, Blaðsíða 16

16 SUNNUDAGUR 31. ÁGÚST 2008 MORGUNBLAÐIÐ
One Laptop Per Child, ein far-
tölva á barn, er bæði hug-
myndin og heiti fyrirtækisins.
Negroponte er sannfærður um
gildi þess: „Þetta er ekki áætlun um
tölvusmíði, heldur um menntun.“
lista víðs vegar úr heiminum.
Engin nothæf tölva hafði verið
smíðuð, en Negroponte vakti gríð-
arlega athygli.
Eftirleikurinn virtist ætla að
verða auðveldur. Negroponte fékk
fjöldann allan af fyrirtækjum til
liðs við sig, þeirra á meðal Google,
AMD, News Corp. og Red Hat,
sem tók að sér gerð hugbúnaðar
fyrir tölvuna. Síðar bættist Brig-
htstar-fyrirtækið við, sem sérhæf-
ir sig í þráðlausum lausnum. Æ
fleiri styðja nú við framtakið og
ekki gera þeir það í von um skjót-
fenginn gróða, því fyrirtækið One
Laptop Per Child, OLPC, er ekki
rekið í hagnaðarskyni. Eini til-
gangur þess er að koma börnum í
þriðja heiminum í samband við
umheiminn.
Vinir um veröld alla
Negroponte ferðaðist víða um
heim og kynnti væntanlega tölvu.
Hann er af auðugri og vel tengdri
fjölskyldu og virðist einn af þeim
sem eiga vini um allan heim. Hon-
um hefur alla vega tekist að ná
eyrum stjórnmálamanna og ann-
arra forystumanna þjóða. App-
leyard veltir því reyndar upp í
grein sinni hvort Negroponte hafi
ofmetið þessi tengsl sín. Eitt sé að
hitta þjóðhöfðingja, taka í höndina
á þeim, kynna tölvuna og fá í stað-
inn lofsyrði um frábært framtak.
Annað að ná raunverulegum
samningum um sölu á tölvunni,
sem síðan yrði dreift til fátækra
íbúa ríkjanna.
Negroponte fékk alls staðar góð
viðbrögð, en erfiðlega gekk að fá
stjórnmálamenn til að standa við
stóru orðin. Stundum hefur ekki
verið við þá að sakast. Taílenski
forsætisráðherrann Shinawatra
var reiðubúinn að semja um kaup
á tölvunum fyrir landsmenn. Þar
með virtist fyrsti stórsamning-
urinn í höfn. Argentína, Brasilía
og Pakistan bættust í hópinn.
Shinawatra var hins vegar steypt
af stóli áður en hægt var að upp-
fylla samninginn. Og forystumenn
í hinum löndunum hafa ekki fylgt
málinu eftir af sama áhuga og þeir
sýndu í fyrstu.
Negroponte hefur sjálfur sagt
að hann efist ekki um þá leið sína
að leggja áherslu á að ná til æðstu
manna ríkja. Jafnvel þótt fundir
þeirra hafi ekki alltaf skilað ár-
angri hafi hann óneitanlega fengið
gríðarlega kynningu á tölvunni.
Enn reynir Intel
Í nóvember 2005 ákvað forseti
Nígeríu að kaupa milljón tölvur.
Honum barst bréf frá Intel níu
mánuðum síðar þar sem stjórn-
arformaður fyrirtækisins óskaði
eftir fundi með honum til að ræða
alþjóðlegt verkefni Intel, „sem er
ætlað að tryggja milljarði notenda
aðgang að tölvum.“ Og auðvitað
ætlaðist Intel til að fartölva Class-
mate yrði þar í fararbroddi, ekki
ódýra tölvan XO.
Intel sætti harðri gagnrýni þeg-
ar fréttist af þessari sölutilraun
þeirra, sem hefði óneitanlega
skemmt verulega fyrir starfi
Ódýrar tölvur til allra barna
Tæpt ár er síðan fjölda-
framleiðsla hófst á XO-
fartölvum. Þær eru sér-
staklega ætlaðar börnum
í þróunarlöndum og hug-
myndasmiðurinn að baki
vonast til að þær efli
menntun þeirra. Ragn-
hildur Sverrisdóttir
kynnti sér þessa far-
tölvuvæðingu.
H
ugmyndin var göfug:
Að framleiða far-
tölvu fyrir þriðja
heiminn, svo öll
börn ættu þess kost
að mennta sig og fræðast með að-
stoð netsins, sama hversu fátæk
þau væru. Til að þetta markmið
næðist varð tölvan að vera mjög
ódýr og í fyrstu var talað um
hundrað dollara tölvuna.
Hálfu fjórða ári síðar er tölvan
tilbúin. Hún kostar að vísu nær
helmingi meira en að var stefnt,
eða 190 dollara, um 15.200 krónur.
Samt er hún margfalt ódýrari en
sambærilegar tölvur, hún er með
skjá sem er skýr og greinilegur
jafnt í björtustu sól á þorpstorg-
inu í Taílandi sem í skugga leir-
kofans í Afríku, hver tölva getur
tengst næstu með innra neti svo
allt þorpið getur samtengst þótt
ekkert netsamband sé á staðnum
og hún er knúin sólarrafhlöðum.
En auðvitað ætla menn sér líka að
koma upp netsambandi, samhliða
útbreiðslu tölvunnar. Hugbún-
aðurinn hefur valdið nokkrum
vanda, a.m.k. fullorðnum sem eru
vanir að vinna á tölvur. En hann
er hannaður sérstaklega fyrir
börn og þau munu vera fljót að
átta sig á hugsuninni að baki. Hið
sama á við um viðmótið, þar
standa vanir pc- eða makka-
notendur á gati fyrst í stað, en
barn sem aldrei hefur litið tölvu
áður og nálgast þessa með opnum
hug þarf ekki að burðast með slík-
an samanburð.
Hugmyndin var frábær, en gerð
tölvunnar var alls ekki þrauta-
laus. Stærstu framleið-
endur vél-
og hugbúnaðar í
heiminum voru ekk-
ert sérstaklega spenntir
fyrir hugmyndinni um mjög
ódýra tölvu, sem þar að auki
studdist ekki við þeirra
framleiðslu. Í tölvunni góðu,
sem fengið hefur heitið XO,
er nefnilegan hvorki Intel-örgjörvi
né Microsoft-hugbúnaður.
Risarnir ósáttir
Í grein í Sunday Times Magaz-
ine 10. ágúst sl. rekur blaðamað-
urinn Bryan Appleyard hvernig
risarnir reyndu að bregða fæti
fyrir XO-tölvuna. Framleiðendur
tölvunnar höfðu reyndar leitað til
Intel og beðið fyrirtækið um að
hanna ódýran örgjörva, en risinn
þvældist með málið fram og til
baka mánuðum saman. Hjá ör-
gjörvaframleiðandanum AMD
tóku menn hins vegar ákvörðun á
örfáum klukkustundum og þar
með var ljóst hver hreppti hnoss-
ið.
Þótt Intel hafi leikið svifaseina
risann brást fyrirtækið nú hart við
og hóf sjálft framleiðslu á ódýrum
fartölvum, sem kallast Classmate.
Svo herjaði fyrirtækið á sömu
kaupendur og XO með tölvuna
sína, þ.e. fátækari ríki heims. Og
sagðist hafa þróað tölvuna sér-
staklega til að ýta undir menntun
og framþróun í þessum löndum.
Bill Gates var ósáttur við að
Microsoft kæmi hvergi nærri, því
ákveðið var að nota ókeypis og op-
inn hugbúnað, sem kallast Sugar, í
XO-tölvuna. Í grein sinni segir
Appleyard að ríkasti maður heims,
sem jafnframt er stórtækasti ein-
staklingurinn í þróunarhjálp í
heiminum, hafi talað illa um XO-
tölvuna og hvatt menn í guðanna
bænum til að fá sér frekar al-
vörutölvu. Síðar hafi Gates að
vísu beðist afsökunar á um-
mælum sínum í einka-
samtölum við framleiðendur XO-
tölvunnar.
Að baki XO-tölvunni er maður
að nafni Nicholas Negroponte.
Negroponte hefur verið viðloðandi
tölvur frá árdögum þeirra og
stofnaði og stýrði rannsóknarstofu
í fjölmiðlum við þekktasta
tækniháskóla heims, MIT.
Hann stofnaði fyrirtæki til að
hrinda hugmynd sinni í fram-
kvæmd. One Laptop Per Child,
ein fartölva á barn, er bæði hug-
myndin og heiti fyrirtækisins.
Negroponte er sannfærður um
gildi þess: „Þetta er ekki áætlun
um tölvusmíði, heldur um mennt-
un.“
Ekki er langt síðan Negroponte
hratt hugmynd sinni í fram-
kvæmd. Hann fór í pontu á heims-
viðskiptaráðstefnunni í Davos í
Sviss í janúar 2005 og kynnti þar
hugmynd sína frammi fyrir for-
kólfum viðskipta, stjórnmála og
Þótt enn sé langt í land að öll
börn heims hafi aðgang að
tölvu stefnir í að fljótlega hafi
milljón börn í 16 löndum XO-
tölvu til afnota.
»
»