Morgunblaðið - 31.08.2008, Blaðsíða 24

24 SUNNUDAGUR 31. ÁGÚST 2008 MORGUNBLAÐIÐ
F
ortíð Íslendinga er flest-
um okkar hulin að
mestu en þó eru ýmsir
sem vita meira en aðrir
um það sem einu sinni
var. Dr. Lára Magnúsardóttir sagn-
fræðingur sagði frá margri vitneskju
sinni á norrænni kvennasöguráð-
stefnu sem nýlega var haldin í
Reykjavík.
„Ég hef lagt mig mest eftir að
skilja samhengið milli kirkjunnar og
lífs almennings á miðöldum, það er
lítið til af gögnum um hvernig mið-
aldamenn lifðu lífi sínu, mest af því
eru gögn frá dómstólum kirkjunnar,“
segir Lára.
„Þess vegna hef ég leitað leiða til
að skilja þessi skjöl. Í doktorsverk-
efninu mínu, sem ég gaf út í fyrra,
þróaði ég aðferð til að túlka þessi
skjöl. Þessi aðferð setur þau í sögu-
legt samhengi og greinir tungumálið
sem er í skjölunum, en það er laga-
mál.“
Sést eitthvað í þessum skjölum
hvernig daglegt líf fólks var á þessum
tíma?
„Flest skjölin sem ég er með um
nafngreint fólk eru frá síðari hluta
15. aldar og fram að siðaskiptum. Í
þeim sést lítið hvernig fólk lifði frá
degi til dags, en það má þó t.d. sjá í
þeim ýmislegt um fjölskylduhagi.“
Voru fjölskyldubönd þá eins sterk
og t.d. á söguöld?
„Fjölskyldan sem ég hef rann-
sakað mest stendur í miklum erjum
innbyrðis fyrir dómstólum. Þess
vegna eru dómskjölin til. Þetta er
sennilega ríkasta fólk sem hefur
nokkru sinni lifað á Íslandi,“
Jafnvel þótt við tökum „útrás-
arfólk“ nútímans?
Ég þori ekki að fullyrða neitt um
slíkan samanburð en eitt er víst,
þetta miðaldafólk var forríkt.
Árið 1495 lést Solveig Björnsdóttir
sem var dóttir Björns Þorleifssonar,
hirðstjóra á Skarði, og Ólafar ríku
Loftsdóttur. Björn og Ólöf giftu börn
sín börnum annarra auðugra höfð-
ingja. Þegar Solveig Björnsdóttir dó
höfðu mál æxlast þannig að arfur eft-
ir flest þetta ríka fólk var kominn á
hennar hendur og því arfur eftir
hana afar mikill og deiluefni erfingja
hennar.“
Þras um lögmæti hjónabands
Hverjir voru það sem deildu um
arfinn?
„Það voru börn og barnabörn
hennar og systkina hennar. Þetta fólk
skiptist í fylkingar og þeirra leið til
þess að komast yfir arfinn var að
sýna fram á það að sumir ættingj-
arnir hefðu ekki verið í löglegu hjóna-
bandi og þess vegna ættu börnin
þeirra að vera arflaus.
Sá sem gat skorið úr um þetta efni
var biskup og þess vegna voru skjölin
í biskupspappírum.“ Voru hjóna-
Flókin erfðamá
Sagnfræðingur Lára Magnúsardóttir hefur skoðað erfðamál Solveigar Björnsdóttur sem var ótrúlega rík og spruttu því mikil og löng erfðaþrætumál við andlát hennar 1495, þau stóðu í áratugi.
Erfðamál hafa löngum átt drjúgan þátt í illdeilum ætt-
menna á Íslandi. Dr. Lára Magnúsardóttir hefur m.a.
skoðað erfðamál Solveigar Björnsdóttur. Guðrún Guð-
laugsdóttir ræddi við Láru um Solveigu, en á hendur
hennar safnaðist óhemjulega mikill auður seint á 15.
öld og fóru erfingjar út í miklar lagaþrætur vegna þess.
Í HNOTSKURN
»Uppáhaldsmaðurinn minner Jón
Sigmundsson lögmaður, frændi
Solveigar. Hann var sennilega
bannfærðasti maður allra tíma.
»Það er lítið til af gögnumum hvernig miðaldamenn
lifðu lífi sínu, mest af því eru
gögn frá dómstólum kirkj-
unnar.
»Þegar Solveig Björnsdóttirdó höfðu mál æxlast þannig
að arfur eftir flest þetta ríka
fólk var kominn á hennar
hendur og því arfur eftir hana
afar mikill og deiluefni erf-
ingja hennar.
Sængurfataverslun,
Glæsibæ • Sími 552 0978
www.damask.is
Opið mán.-fös. kl. 10-18,
lau. kl. 10-16.
Tilboðsdagar
20-50% afsl. af öllum vörum