Morgunblaðið - 05.09.2008, Qupperneq 13

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 5. SEPTEMBER 2008 13
FRÉTTIR
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ylfu Kristínu K. Árnadóttur
ylfa@mbl.is
HEILDARLAUN ljósmæðra eru
litlu hærri en heildarlaun hjúkr-
unarfræðinga þrátt fyrir að ljós-
mæður hafi að baki tveggja ára
meistaranám sem þær síðarnefndu
hafa ekki. Nemur munurinn aðeins
rétt rúmum tveimur prósentum og
því ekki að undra að ljósmæður
óttist að dragi úr nýliðun í stétt-
inni. Á næstu tíu árum verður tæp-
ur helmingur þeirra ljósmæðra sem
nú eru að störfum farinn á eft-
irlaun.
Ljósmæður krefjast 25% launa-
leiðréttingar til samræmis við stétt-
ir í þjónustu ríkisins með sambæri-
lega menntun. Það segja þær
réttmæta kröfu í ljósi menntunar
og ábyrgðar í starfi.
Mat menntunar
grundvallarmál
Í tengslum við kjarabaráttu ljós-
mæðra hefur verið bent á þá
klausu í stjórnarsáttmála rík-
isstjórnarinnar að endurmeta beri
sérstaklega „kjör kvenna hjá hinu
opinbera, einkum þeirra stétta þar
sem konur eru í miklum meiri-
hluta“. Að mati Guðlaugar Krist-
jánsdóttur, formanns BHM, þarf að
gæta þess að blanda ekki um-
ræðunni um að jafna kjör kynjanna
of mikið í baráttuna fyrir launum í
samræmi við menntun. Kynbund-
inn launamunur hafi þó eflaust eitt-
hvað að segja um lág laun stétt-
arinnar.
BHM hefur sent út stuðnings-
yfirlýsingu við ljósmæður og segir
Guðlaug það mikið grundvallarmál
í allri baráttu BHM að fá menntun
metna til launa. Guðlaug vill ekki
leggja mat á hvort nauðsynlegt hafi
verið að efna til verkfalls en hún
segist halda að e.k. þrýstingur eða
aðgerðir hafi verið eina vopnið sem
stéttarfélagið átti í þessari kjara-
baráttu.
Óverulegur kostnaður
fyrir ríki
Katrín Jakobsdóttir, þingmaður
Vinstri grænna, sagði í fyrradag að
samþykkti ríkið kröfu ljósmæðra
um 25% launahækkun myndi það
kosta um 10 milljónir á mánuði.
Guðlaug segist hafa heyrt svipaða
upphæð nefnda. „Ég held að reikn-
ingurinn fyrir þessa hækkun til
ljósmæðra myndi ekki leggja rík-
isskútuna á hliðina.“
Guðlaug segir fróðlegt fyrir
BHM að vita hvernig ríkið svari
kröfum um að fá menntun metna,
hvort sú krafa fái hljómgrunn eða
hvort verði „snúið yfir í að þetta sé
kvennaleiðrétting“. Nefnt hefur
verið að hið opinbera óttist að verði
farið að launakröfu ljósmæðra komi
fjöldi annarra starfsstétta í kjölfar-
ið og krefjist sambærilegrar launa-
hækkunar.
Guðlaug segist eiga erfitt með að
sjá að svo fari innan BHM. Um sé
að ræða launaskekkju langt aftur í
tímann og nefnir sem dæmi að þeg-
ar grunnskólakennarar fengu leið-
réttingu sinna launa komu engar
aðrar starfsstéttir á eftir og kröfð-
ust sömu kjara. „Stundum eru leið-
réttingar sem aðrir hafa einfaldlega
skilning á. Ég er ekki viss um að
það sé biðröð eftir ljósmæðrum.“
Ekki kvennaleiðrétting, heldur
barátta fyrir mati menntunar
Í HNOTSKURN
»Meðalheildarlaun ljós-mæðra eru 439 þúsund kr.,
2,2% hærri en meðalheild-
arlaun hjúkrunarfræðinga.
»Sé meðalheildarlaunumdeilt niður á fjölda náms-
ára fá ljósmæður rúmar 73
þús kr. fyrir hvert ár meðan
hjúkrunarfræðingar fá rúm-
lega 107 þús. kr. Ljós-
mæðranám tekur sex ár en
hjúkrunarfræðinám fjögur.
-       !"#$ % &'( % )$*  $ $ + #),
.!
/ 0  . #
)
,1)
- . #
/
&
/ /
) 
6 7 - .! ( 
/#!(, $( 
0123 $
45505 $

/


%


/ 8.6 - .! ( 
/#!(, $( 
0663 $
521563 $

/
%




98.6 - .! ( 
/#!(, $( 
55145 $
5243 $

/


%

) 8.6 - .! ( 
/#!(, $( 
54632 $
536526 $

/

%



4-7
- .! ( 
/#!(, $( 
5165 $
45003 $

/







FRÉTTASKÝRING
Eftir Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
EFTIR mikinn tekjuafgang á rík-
issjóði undanfarin ár, eða litla 170
milljarða króna á síðustu fjórum ár-
um, bendir allt til að næsta ár verði
rekið með halla. Nægir að nefna
spár fjármálaráðuneytisins frá í
vor, sem gerðu ráð fyrir að tekju-
afkoma ríkissjóðs yrði neikvæð um
tæpa 20 milljarða króna á árinu
2009 og um 15 milljarða árið 2010.
Komi halli fram á fjárlögunum
verður það í fyrsta sinn síðan árið
2001.
Eins og efnahagsástandið hefur
verið undanfarið þarf heldur ekki
mikinn talnaspeking til að sjá að
næsta ár verði ríkissjóði erfitt.
Skatttekjur dragast saman að raun-
virði á sama tíma og útgjöld eru að
aukast.
Vinna við fjárlagafrumvarpið er
nú á lokasprettinum en fjár-
málaráðherra mun leggja það fram
á Alþingi 1. október næstkomandi.
Fagráðuneytin hafa skilað sínum
tillögum og sérfræðingar fjár-
málaráðuneytisins fara nú yfir út-
komu ársins það sem af er, skipt-
ingu útgjalda, tekjuáætlanir og
horfur í þjóðarbúskapnum á næsta
ári.
Aukin útgjöld
Minnkandi innlend eftirspurn,
aukin verðbólga, lækkanir á fjár-
málamörkuðum og fleiri þættir hafa
haft í för með sér minnkandi tekjur
fyrir ríkissjóð og á sama tíma hafa
útgjöld verið að aukast, ekki síst
vegna kjarasamninga en launa-
kostnaður er stór liður í útgjöldum
ríkisins, um 65%. Til viðbótar hefur
krónan gefið eftir og öll aðföng
hækkað í verði.
Fyrir liggur að skattar eins og
t.d. af fjármagnstekjum verða mun
minni á næsta ári en því síðasta.
Hið sama má segja um tekjuskatt
fyrirtækjanna, til þess þarf ein-
göngu að líta á afkomutölur fyr-
irtækja á hlutabréfamarkaði sem
hafa skilað mun lakari niðurstöðu
en á síðasta ári.
Í upphafi árs komu fram áhyggj-
ur yfir minni tekjum af tekjuskatti
fyrirtækja og fjármagnstekjuskatti.
Voru áætlanir þá lækkaðar um þá
skatta en á móti var talið að tekju-
skattur einstaklinga, virð-
isaukaskattur og tryggingagjald
gætu skilað meira en ætlað var.
Endurskoðuð áætlun síðan í vor
gerði ráð fyrir tekjuafgangi upp á
28 milljarða króna en talið er að
hann geti jafnvel farið yfir 30 millj-
arða. Það yrði engu að síður minni
afgangur en upphafleg fjárlög árs-
ins 2008 voru afgreidd með, sem
gerðu ráð fyrir nærri 40 milljarða
króna tekjuafgangi.
Hvar verður skorið niður?
Einn viðmælenda blaðsins úr
röðum stjórnarþingmanna sagði að
stóra spurningin væri hvernig rík-
issjóði tækist að hemja útgjöldin.
Fyrirsjáanlegt er að þrátt fyrir fyr-
irheit um auknar framkvæmdir á
einhverjum sviðum verði að skera
verulega niður á öðrum. „Það mun
reyna verulega á fjármálaráðherra,
það standa öll spjót á honum,“
sagði einn þingmanna sem rætt var
við.
Meðal þeirra leiða sem ríkið mun
væntanlega grípa til, til að auka
tekjurnar, er aukin sala eigna. Eru
í því sambandi nefndir eignarhlutar
eins og í Íslandspósti, Leifsstöð og
Landsvirkjun. Ólíklegast er þó talið
að ríkið hreyfi eitthvað við hlut sín-
um í síðast talda fyrirtækinu, a.m.k.
ekki fyrsta kastið.
Kreppan kemur
fram í fjárlögum
 Ríkissjóður sér fram á minnkandi tekjur og aukin útgjöld
 Styttist í að fjárlagafrumvarpið komi fram á Alþingi
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Fjárlög Öll spjóta standa nú á Árna M. Mathiesen fjármálaráðherra
Eftir Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
NÝJAR tölur frá fjármálaráðuneyt-
inu sýna með augljósum hætti
minnkandi eftirspurn innanlands.
Innheimta veltuskatta nam 111
milljörðum króna á fyrstu sjö mán-
uðum ársins, sem er 2,8% aukning
milli ára að nafnvirði en raunlækkun
um 5,3% þegar tekið hefur verið tillit
til hækkunar neysluvísitölunnar.
Virðisaukaskattur er stærsti hluti
veltuskattanna og skilaði hann rík-
issjóði nærri 80 milljörðum króna
frá janúar til júlí. Það er raunlækk-
un milli ára um 4%.
Innheimtar tekjur ríkissjóðs á
fyrstu sjö mánuðunum námu 264
milljörðum króna sem er aukning
um 11 milljarða milli ára. Skatt-
tekjur og tryggingagjöld námu 240
milljörðum, sem er aukning um 5,5%
af nafnvirði en 2,8% raunlækkun.
Í takt við væntingar
Þorsteinn Þorgeirsson, skrif-
stofustjóri efnahagsskrifstofu fjár-
málaráðuneytisins, segir að nýjar
tölur um greiðsluafkomuna fyrstu
sjö mánuði sýni að endurskoðuð
áætlun ráðuneytisins sé nokkuð ná-
lægt lagi. Hann segir að þróunin á
árinu sé nokkuð í takt við væntingar
um að fjármagnsskattar muni held-
ur dragast saman, annars vegar
tekjuskattur lögaðila og hins vegar
fjármagnstekjuskattur. Aðrir skatt-
ar hafi endurspeglað að ástandið
hafi haldist betur hvað varðar at-
vinnustig og tekjuþróun. Tekju-
skattur einstaklinga hafi þannig gef-
ið aðeins betur af sér en ráðuneytið
reiknaði með og uppsveiflan verið
þrautseigari en spáð var.
„Svipaða sögu er að segja um
veltuskatta, þótt þróun þeirra bendi
jafnframt til þess að samdráttur sé
hafinn í einkaneyslu, til viðbótar við
samdrátt í fjárfestingu. Á móti er
mikill viðsnúningur í utanrík-
isviðskiptum, sem við höfum lengi
búist við. Sá viðsnúningur; bæði
aukinn útflutningur og minni inn-
flutningur, skilar sér í meiri hag-
vexti. Á meðan samdráttur þjóð-
arútgjalda er að draga úr hagvexti
er minnkandi halli á utanrík-
isviðskiptum að auka við hagvöxtinn.
Það er samspil þessara tveggja
þátta sem segir til um hvort hag-
vöxtur verður jákvæður eða nei-
kvæður. Því er erfitt að segja til um
hvernig þetta ár kemur út.“
Minni tekjur
af „vaskinum“
Greiðsluafkoma ríkissjóðs fyrstu sjö
mánuði ársins nokkuð nálægt áætlun
2 ,#
!
*!!! !,3 
  
7#  && $ #!& (!.
7#  && $ ('. 8!(
9 && $ * )*$% .&# $
 
    
!$8!   && $

8$!$  && $ * '$ . :+ &
! 
  
! "    







:  ;) );.  !!% !!'

%
#$%&#'
44241
6442
646
%&(
))%$'
2114
13
*%'#
*+%&)#
;<8!$  %!((+ % $
 (%(')
343
6424
61
(%'&$
+&%&
24
004
$%*(*
**%$+


)%+(
3524
63461
24
31
6663
02
036
$%#
*$%)')
!!% !!& !!'