Morgunblaðið - 05.09.2008, Síða 15

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 5. SEPTEMBER 2008 15
FRÉTTIR
HINN 23. ágúst sl. var haldin minningarathöfn í tilefni þess að 60 ár eru
síðan Óskar Gíslason myndaði björgunina á togaranum Sargon sem strand-
aði 1. des. 1948 í Örlygshöfn við Patreksfjörð. Óskar hafði verið að gera
heimildarmynd um björgun togarans Dhoons, sem strandaði undir Látra-
bjargi, er Sargon strandaði og sýnir því einstök myndbrot af björguninni
sjálfri. Um 60 manns mættu á athöfnina sem fór fram í Flug- og minjasafni
Egils Ólafssonar að Hnjóti. Sylvía Ingibergsdóttir, barnabarn Óskars,
flutti þar tölu ásamt því að heimildarmyndin sjálf var sýnd
60 ár frá strandi
HINN 1. ágúst sl. var afhjúpaður
minningarskjöldur við Svínafells-
jökul um Þjóðverjana Mathias Hinz
og Thomas Grundt en þeir hurfu í
ágúst í fyrra og var leitin að þeim sú
viðamesta í sögu björgunarsveitanna.
Minningarskjöldinn afhjúpuðu fjöl-
skyldur þeirra og vinir, að við-
stöddum eigendum Hótels Skafta-
fells, Önnu Maríu Ragnarsdóttur og
Jóni Benediktssyni, Regínu Hreins-
dóttur þjóðgarðsverði og félögum úr
hjálparsveitinni Kára í Öræfum, sem
tóku þátt í leitinni og voru fjölskyld-
unni til halds og trausts við uppsetningu minningarskjaldarins.
Móðir Mathiasar ávarpaði viðstadda og þakkaði öllum björgunarsveit-
armönnunum fyrir leitina og stuðninginn. Að því loknu beindi hún orðum
sínum til horfnu mannanna beggja: „Nú er ár liðið síðan þið lögðuð í leið-
angur sem þið komuð aldrei til baka úr. Eitt ár er aðeins augnablik í mann-
kynssögunni, en fyrir okkur var þetta fyrsta árið án ykkar. Við hugsum
með þakklæti um allar hamingjustundirnar sem við upplifðum með ykkur.
Takk fyrir að hafa verið til. Nú vonum við að þið hafið fundið frið í hvítum
breiðum jökulsins. Við söknum ykkar.“
Minningarskjöldur um
týnda fjallgöngumenn
NÓBELSVERÐLAUNAHAFI Í
læknisfræði, dr. Susumu Tone-
gawa, heimsækir Ísland um næstu
helgi og heldur
fyrirlestur í Há-
skólanum í
Reykjavík á
laugardaginn nk.
kl. 14-15 í boði
tækni- og verk-
fræðideildar Há-
skólans í Reykja-
vík og Tauga-
vísindafélags
Íslands. Aðgang-
ur er ókeypis og öllum opinn.
Dr. Tonegawa er fæddur í Japan
árið 1939. Hann varð prófessor í líf-
fræði við MIT 1981 og hóf rann-
sóknir við rannsóknarstofnun í
krabbameinsfræðum. Hann fékk
Nóbelsverðlaunin í lífeðlisfræðum
og læknavísindum árið 1987 fyrir
að leysa afar erfiða gátu í ónæm-
isfræði. Ef eitt gen er skráð fyrir
hverju mótefni (eins og áður var
talið) þyrfti milljónir gena til að
framleiða öll þau mótefni sem við
þurfum. Tonegawa sýndi hins veg-
ar fram á að erfðaefni getur um-
raðast til þess að skapa öll þau mót-
efni sem þarf. Því þarf aðeins fá
gen til þess að mynda ótölulegan
fjölda mótefna.
Tonegawa stofnaði Center for
Learning and Memory við MIT árið
1994 og hefur síðan einbeitt sér að
rannsóknum á sameindafræðileg-
um undirstöðum náms og minnis.
Nóbelsverðlaunahafi heldur
fyrirlestur á Íslandi
Susumi Tonegawa
SAMSKIP hafa hleypt af stokk-
unum skóla sem ber heitið Flutn-
ingaskóli Samskipa. Skólinn er sér-
hæfður fyrir þá sem starfa í
vöruhúsum, á gámavelli eða sem
bílstjórar. Um tvíþætt nám er að
ræða, bæði fagnám og starfsnám í
vöruflutningum. Skólinn er starf-
ræktur í samstarfi við Mími sí-
menntun og tekur námið tvær ann-
ir, samtals 339 kennslustundir.
Flutningaskóli
Samskipa
NÝ reglugerð um þvotta- og
hreinsiefni hefur tekið gildi. Sam-
kvæmt reglugerðinni skulu þvotta-
efni merkt með innihaldsupplýs-
ingum og upplýsingum um
skammtastærðir og fjölda þvotta-
skammta í pakkningu og skal
skammtastærð gefin upp í þrenns
konar hörku vatns. Í flestum til-
fellum geta íslenskir neytendur
gengið út frá því að þvottavatn
þeirra sé í lægsta hörkuflokki.
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
Breytt þvottaefni
SAMTÖK atvinnulífsins efna til
hugmyndaþings á Hofsósi í dag,
föstudag, klukkan 14.00-16.30.
Þingið fer fram í Vesturfarasetrinu
en þar mun valinkunnt fólk úr ís-
lensku atvinnulífi deila reynslu
sinni af uppbyggingu atvinnulífsins
á Íslandi og draga upp mynd af
framtíð atvinnulífs á landsbyggð-
inni.
Hugmyndaþing
STUTT
Eftir Steinþór Guðbjartsson
steinthor@mbl.is
HENRY E. Demone, forstjóri kan-
adíska sjávarútvegsfyrirtækisins
High Liner Foods í Lunenburg suður
af Halifax, segir að mikil samkeppni
sé á markaðnum í Bandaríkjunum og
ekki síst við Íslendinga. Hann hvetur
Íslendinga til að láta hrun þorsk-
stofnsins við Austur-Kanada sér að
kenningu verða og segir mikla mögu-
leika í vinnslu og sölu sjávarafurða í
heiminum.
High Liner Foods er eitt stærsta
sjávarútvegsfyrirtæki í Norður-Am-
eríku og skiptast viðskiptin nokkuð
jafnt á Bandaríkin og Kanada. Fyr-
irtækið er með um 45% markaðarins í
framleiðslu og sölu sjávarafurða í
Kanada og um 8% í Bandaríkjunum.
Markaðsskrifstofur eru í Toronto og
Boston og árssalan nemur um 600
milljónum Kanadadollara.
Henry Demone segir að kanadíski
markaðurinn haldist frekar góður.
Kanadíski dollarinn sé sterkur, mikil
gas- og olíuframleiðsla sé í vestur-
hluta landsins og góð kornuppskera á
landbúnaðarsvæðunum. Hins vegar
þurfi að hafa meira fyrir bandaríska
markaðnum, því neytendur séu undir
meira álagi í Bandaríkjunum heldur
en í Kanada. Orkuverð sé hátt, íbúða-
verð hafi hækkað, matarverð og vext-
ir. Þeir haldi því að sér höndum, fari
sjaldnar út að borða á veitingastöðum
og þegar þeir geri það verði ódýrari
matur frekar fyrir valinu en dýrari
matur og þar með talinn fiskur. Þetta
hafi mikil áhrif á sjávarvöruframleið-
endur en High Liner Foods standi
traustum fótum.
Íslendingar hafa lengi látið að sér
kveða á markaði með sjávarafurðir í
Bandaríkjunum og Kanada. Henry
Demone segir að samkeppni High Li-
ner Foods sé einna mest við íslenskan
sjávarútveg í Bandaríkjunum en
minna beri á þeim í Kanada. „Það er
mikil samkeppni þar sem Íslendingar
og fiskur eru því Ísland á sér langa
hefð í sjávarútvegi og mikil sérfræði-
kunnátta er fyrir hendi í íslenskum
sjávarútvegsfyrirtækjum,“ segir
hann. Demone bendir á að minna sé af
íslenskum fiski á Bandaríkjamarkaði
en áður, þar sem fiskurinn komi víða
að. „Við eigum í samkeppni við ís-
lensk fyrirtæki og íslenskt hugvit en
ekki endilega íslenskan fisk.“
Þorskstofninn hrundi við austur-
strönd Kanada fyrir um 16 árum og
þrátt fyrir nær algjört þorskveiði-
bann frá 1992 hefur stofninn ekki náð
að taka við sér. Demone segir að vís-
bendingar séu um að hann sé að ná
sér á strik, en bendir á að fyrir nokkr-
um árum hafi fiskimenn sagt að nóg
af þorski væri í sjónum, þó vísinda-
mennirnir segðu annað. Þeir hafi
fengið leyfi til að sanna mál sitt en
komið tómhentir til baka. „Það eru
merki um betri tíð en vísindamenn
halda enn að sér höndum.“
Lærdómur
Bent hefur verið á að ástæða
hrunsins við austurströnd Kanada
hafi verið ofveiði við óhagstæð um-
hverfisskilyrði. Demone segir að Ís-
lendingar geti lært af gangi mála
vestra. Mikilvægt sé að gera varúðar-
ráðstafanir þegar stofnstærðin
minnki. „Það er lærdómurinn sem Ís-
lendingar geta dregið af stöðunni í
Austur-Kanada.“ Hann bætir við að
ef þorskstofninn hryndi við Ísland
yrði um langtímaáhrif að ræða, rétt
eins og í Kanada. Fiskimenn í Austur-
Kanada sneru sér að krabba og rækju
þegar þorskurinn hvarf og þorskleys-
ið ýtti undir frekari flutning ungs
fólks úr dreifbýli í þéttbýli. „Ef þorsk-
urinn nær sér á strik hjá okkur eru
engin skip eftir til þess að veiða hann,
engar verksmiðjur til að vinna hann
og ekkert fólk til starfa við hann. Ég
held að Ísland vilji ekki ganga í gegn-
um slíkt ástand í dreifbýli sem er háð
fiskveiðum.“
Miklir möguleikar
Fáir hafa eins mikla alþjóðlega
reynslu í sjávarútvegsmálum og
Henry Demone, sem hefur starfað í
þessum geira í áratugi. Hann segir að
heimsmarkaðurinn taki stöðugum
breytingum og undanfarin ár hafi
fiskeldi haft mestu áhrifin, en það
skilar um 44% alls fiskmetis sem
neytt er.
Demone segir að Kína hafi líka
breytt miklu. Fiskneysla sé þar mikil
og hún hafi áhrif á eftirspurn og verð.
Kína sé líka miðstöð frumframleiðslu
sjávarafurða með þátttöku margra
helstu sjávarútvegsfyrirtækja heims.
Henry Demone segir að spennandi
tímar séu í framleiðslu og sölu sjáv-
arafurða. „Það eru meiri möguleikar
en vandamál,“ segir hann og vísar til
mikillar umræðu um mikilvægi heil-
brigðs lífernis og þar með matar-
neyslu, meðal annars vegna aukinnar
offitu í heiminum og þá sérstaklega í
Bandaríkjunum og Kanada. Þetta
leiði til aukinnar fiskneyslu.
„Ísland kemur alltaf til með að
gegna stóru hlutverki vegna hefðar-
innar og nálægðar við fiskimiðin,“
segir Demone.
Bandaríski markað-
urinn mjög erfiður
 Miklir möguleikar í vinnslu og sölu sjávarafurða
 Hefðin rík og Íslendingar gegna áfram lykilhlutverki
Morgunblaðið/Golli
Reynsla Henry E. Demone, forstjóri kanadíska sjávarútvegsfyrirtækisins
High Liner Foods, þekkri sjávarútveginn út og inn.
Í HNOTSKURN
» Henry Demone er stjórn-arformaður ráðstefnunnar
Groundfish Forum, sem fjallar
um stöðu á fiskmörkuðum,
fiskframleiðslu og veiði og
hefur farið fram árlega í 16
ár.
» Friðrik Pálsson kom ráð-stefnunni á laggirnar með
öðrum og fór fyrir henni, en
Henry Demone tók við af hon-
um fyrir nokkrum árum.