Morgunblaðið - 05.09.2008, Page 22
22 FÖSTUDAGUR 5. SEPTEMBER 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Ólafur Þ. Stephensen.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Breiðavík erblettur áíslensku
samfélagi. Marg-
oft hefur komið
fram í fjölmiðlum
að dvöl á heimilinu gat verið
líkust vist í víti. Börnin, sem
þangað voru send, lentu í
svartholi og gátu ekki leitað
sér hjálpar. Í stað þess að eiga
þess kost að njóta þess, sem
íslenskt samfélag bauð upp á,
voru þau dæmd úr leik. Þau
misstu af tækifærinu til að afla
sér menntunar, en voru þess í
stað látin vinna myrkranna á
milli. Frásagnir af misnotkun
og ofbeldi, sem þarna átti sér
stað bæði af hálfu annarra
vistmanna og um tíma um-
sjónarmanna, vekja hrylling.
Um þessar mundir er unnið
að gerð frumvarps um bætur
vegna misgerða á vist- og
meðferðarheimilum fyrir
börn. Það er ekki einfalt mál
að ákveða hvernig eigi að bæta
brot þegar svo langt er um lið-
ið frá því að þau áttu sér stað.
Drög að frumvarpinu hafa
komist til fjölmiðla. Þar er í at-
hugasemdum vísað í erindis-
bréfið, sem liggur til grund-
vallar frumvarpinu. Í því
kveður á um að við samningu
frumvarpsins sé rétt að setja
fram reglur, sem tryggi að
þeir, sem orðið hafi fyrir var-
anlegu tjóni vegna vistunar á
þessum stofnunum eða heim-
ilum og vanrækslu af hálfu
ríkisins eða starfsmanna þess,
hljóti sanngjarnar
bætur. Einnig seg-
ir að búa eigi
þannig um hnúta
að hægt verði að
greiða bæturnar
án tímafrekrar og kostnaðar-
samrar athugunar á því hvort
bótaskilyrði séu uppfyllt og
bent á að fyrir liggi skýrsla
nefndar um „viðkomandi
stofnun þar sem fram komi að
óforsvaranlega hafi verið stað-
ið að málum“.
Þetta hljómar vel. Það er
óþarfi að þeir einstaklingar,
sem voru í Breiðavík, þurfi
enn einu sinni að ýfa þessi sár
úr fortíðinni. Bótaþátturinn í
frumvarpsdrögunum er hins
vegar með þeim hætti að
standi hann óbreyttur munu
sanngirnissjónarmiðin ekki
verða uppfyllt.
Breiðavík er alveg sérstakt
tilfelli. Börn voru tekin af
heimilum sínum til þess að
bjarga þeim, en björgunin
snerist í andhverfu sína og
vistin á eftirlitslausri stofnun
reyndist afdrifarík. Vitaskuld
var það ekki með ráðum gert
og ástandið var ekki alltaf jafn
slæmt þann tíma, sem heimilið
var rekið, en vegna skorts á
eftirliti og aðhaldi fór sem fór.
Íslenskt samfélag brást þeim,
sem sendir voru til Breiðavík-
ur. Nú er komið að því að þeir
fái bætur og uppreisn. Hvern-
ig að því verður staðið verður
mælikvarði á íslenskt sam-
félag.
Niðurstaðan verður
mælikvarði á ís-
lenskt samfélag }
Bætt fyrir Breiðavík
Dómsmálaráð-herrar á
Norðurlöndum
hyggjast nú taka
höndum saman
um að koma í veg fyrir ofbeldi
gegn börnum á netinu og
herða baráttuna gegn barna-
klámi.
Í könnun, sem sænsk ráð-
gjafarnefnd gegn ofbeldi
gerði, kom fram að 40%
stúlkna í níunda bekk hefðu
verið beðin um kynlífsþjón-
ustu eða fengið uppástungu í
þá átt frá fullorðnum karl-
mönnum á vefnum árið þar á
undan. Þetta er leið barnaníð-
inga til að fá sitt fram og það
þarf að bregðast við þessari
hættu. Það verður annars
vegar gert með forvörnum.
Börnin þurfa að vera upplýst
um hætturnar.
Einnig þarf að efla getuna
til að hafa hendur í hári
þeirra, sem nota netið til þess
að fremja kynferðislegt of-
beldi og að dreifa klámi.
Í yfirlýsingu Björns
Bjarnasonar dómsmálaráð-
herra og þeirra ráðherra, sem
fara með þessi
mál á Norður-
löndum, var kynnt
áætlun í fimm lið-
um, sem miðar að
því að stöðva þessa glæpi,
sem þrífast á vettvangi án
landamæra.
Meðal þeirra aðgerða, sem
nú eru boðaðar á Norður-
löndum, er að koma upp sam-
eiginlegum norrænum net-
þjóni fyrir tæknilegar
upplýsingar um ofbeldis-
myndir, eins konar rafræn
fingraför, sem nota megi til
að flokka og bera kennsl á
þær. Einnig á að þróa hug-
búnað og tækni til leitar og
eftirlits á netinu. Í þeim efn-
um mætti til dæmis leita til
Bandaríkjanna þar sem slíkur
búnaður er notaður til að fara
yfir þær milljónir ofbeldis-
mynda, sem flæða um netið.
Kynferðislegs ofbeldi gegn
börnum hefur afdrifaríkar af-
leiðingar. Það er því gott að
ríkislögreglustjórar á Norð-
urlöndunum eigi að leggja
saman krafta sína í barátt-
unni gegn þessari vá.
Milljónir mynda
flæða um netið }Átak gegn barnaofbeldi
J
ú, auðvitað var Lýsing í fullum rétti,
þegar starfsmenn vörslusviptingar
fyrirtækisins sóttu vinnuvélarnar, –
segir Ástþór Skúlason, bóndi á
Barðaströnd, auðmjúkur. Ástþór er
lamaður, og vanskilin á afborgunum sem út-
heimtu þessar aðgerðir, viku fyrir eindaga,
námu 200 þúsund krónum, auk þess sem Ást-
þór skuldaði 600 þúsund króna virðisaukaskatt.
Vegna lömunar Ástþórs voru vinnuvélarnar
sérbúnar fyrir hann.
Ólafur Magnússon, forstjóri Mjólku, sýndi
þann stórhug að koma Ástþóri til hjálpar, þegar
milljarðafyrirtækið hafði ekki efni á neinskonar
hliðrunum.
Jú, auðvitað átti Ástþór að standa í skilum,
um það þarf ekkert að deila. Hins vegar þarf
Lýsing að svara þeirri spurningu hvers vegna
gripið var til svo harkalegra aðgerða viku áður en gjald-
frestur rann út. Aumt ef enginn þar á bæ kann að semja
eða endurskoða greiðsluáætlanir. Þá þarf Lýsing líka að
svara því hvort líklegra hafi verið talið að Ástþór gæti bet-
ur staðið í skilum þegar sérbúin atvinnutæki hans höfðu
verið numin brott. Allt eftir bókinni upp á punkt og prik, og
vissulega lögum og reglum samkvæmt. Harkalegt er það
samt.
Við vitum þó alltént nú að miskunnsami Samverjinn býr
ekki í pappírspésum peningafyrirtækisins, heldur í osta-
gerðarmeistara úr Kjósinni.
Stóra hetjan er auðvitað Ástþór sjálfur, sem gegn öllum
lögmálum hefur risið upp úr örlögum sínum til
þess að lifa drauma sína og takast á við lífið.
Ég býst við að almennt séð vilji fyrirtæki á
borð við Lýsingu hag samfélagsins sem bestan.
Samfélag með góðri atvinnuþátttöku þýðir líka
meiri viðskipti og … meiri peninga.
Í fyrra gaf Rannsóknarsetur verslunarinnar
út skýrslu í kjölfar rannsóknar á framleiðni og
ávinningi af aukinni atvinnuþátttöku eldri borg-
ara og öryrkja. Að verkefninu stóðu meðal ann-
arra félagsmálaráðuneytið, heilbrigðisráðu-
neytið og Samtök atvinnulífsins. Í skýrslunni
kemur fram að hagur samfélagsins myndi batna
umtalsvert umfram kostnað við bótagreiðslur,
væri þeim bótaþegum sem það vilja gert kleift að
stunda vinnu. Með öðrum orðum, það er sam-
félaginu hagstæðara að þeir örykjar, sem það
geta, stundi vinnu og greiði sína skatta en að þeir
þiggi bætur. Auðvitað er ástand öryrkja misjafnt og búast
má við að heilsa til vinnu sé ekki alltaf fullkomin. Þá þarf
úrræði, umburðarlyndi og skilning til að hjálpa fólki yfir
slíka hjalla, ekki refsingar.
Ríkið þarf að leggja niður tekjutengingu bóta og breyta
þeim hugsunarhætti að örorkubætur séu framfærslueyrir.
Örorkubætur eiga að vera greiddar fyrir örorku, ekki ann-
að, því örorku fylgir í flestum tilfellum umtalsverður kostn-
aður. Lífeyri á að greiða þeim sem ekki geta aflað neinna
tekna. Þetta hefði hvetjandi áhrif á þá sem megna að láta til
sín taka á atvinnumarkaðnum með einhverju móti, og yki
lífsgæði þeirra, öllu samfélaginu til tekna. begga@mbl.is
Bergþóra
Jónsdóttir
Pistill
Harka, lögum samkvæmt
Brugðist við alþjóð-
legri glæpastarfsemi
FRÉTTASKÝRING
Eftir Guðna Einarsson
gudni@mbl.is
Í
sland og Noregur hafa ákveð-
ið að sækja um aðild að lög-
reglusamstarfi Evrópusam-
bandsríkja sem kennt er við
þýsku borgina Prüm. Björn
Bjarnason dómsmálaráðherra og
Knut Storberget, dómsmálaráðherra
Noregs, gerðu norrænum kollegum
sínum grein fyrir þessari ákvörðun á
fundi þeirra í Ystad í Svíþjóð síðast-
liðinn þriðjudag. Á fundi norrænu
dómsmálaráðherranna í Finnlandi í
fyrra var ákveðið að nánara lögreglu-
samstarf Norðurlanda skyldi rætt í
ljósi þróunar Prüm-lögreglusam-
starfsins.
Björn kveðst hafa lagt áherslu á
gildi þátttöku Íslands í alþjóðlegri
lögreglusamvinnu innan þeirra
marka, sem fjármunir og alþjóða-
samningar leyfa. „Alþjóðleg glæpa-
starfsemi er staðreynd og hún eykst.
Hvarvetna hefur lögregla brugðist
við þessari þróun með aukinni sam-
vinnu. Markmiðið er að skapa borg-
urunum eins öruggt umhverfi og
kostur er, þótt aðstæður hafi breyst.
Hér á landi má sjá mörg dæmi um ár-
angur, sem er meiri og betri en ella
hefði orðið vegna alþjóðasamvinn-
unnar,“ segir í svari Björns við fyr-
irspurn Morgunblaðsins um gildi að-
ildar Íslands að Prüm-samningnum.
Prüm-samstarfið er nýr áfangi í
evrópsku lögreglusamstarfi, að mati
Björns. „Það var ákveðið að það félli
ekki undir Schengensamstarfið til að
auðvelda Bretum og Írum aðild að því
en Schengensamstarfið gerir Íslend-
inga og Norðmenn hins vegar gjald-
genga til þess að semja um þátttöku í
Prüm. Hér er um aðild að mikilvæg-
um gagnagrunnum að ræða auk þess
sem samstarfshættir lögreglu þróast
í samræmi við markmið samstarfsins.
Að mínu mati er óskynsamlegt fyr-
ir Ísland að standa utan við þetta
samstarf. Dr. Wolfgang Schäuble,
innanríkisráðherra Þýskalands, hef-
ur verið aðaldrifkraftur að baki Prüm
og þess vegna skipti miklu að fá ein-
dreginn stuðning hans við samning
við Ísland og Noreg á fundi okkar í
Berlín 16. ágúst.“
Björn segir að það að fá aðild að
Prüm-samstarfinu sé nokkurra ára
ferli bæði til samninga og til að
hrinda samstarfi lögregluliða í fram-
kvæmd. „Á hinn bóginn liggur nú
annars vegar fyrir að ESB hefur lög-
heimildir til að semja við okkur og á
hinn bóginn að fyrir slíkum samn-
ingum er pólitískur vilji hjá stærstu
ESB-ríkjunum, Þýskalandi og
Frakklandi, auk þess sem Norð-
urlöndin í ESB styðja aðild okkar.
Leiðin til að koma málum á hreyf-
ingu gagnvart ESB er að setja sér
markmið, tryggja lögheimildir og
banka síðan upp á í höfuðborgum lyk-
ilríkja og fá pólitískan stuðning. Þetta
hefur nú verið gert vegna aðildar að
Prüm-lögreglusamstarfinu.“
Björn skrifaði pistil á heimasíðu
sína 17. júní í fyrra og sagði m.a. að
aðdragandi og gerð Prüm-samnings-
ins minnti á ferlið sem leiddi til
Schengen-samningsins. Schengen-
samstarfið er ekki hluti af samn-
ingnum um Evrópska efnahags-
svæðið (EES) en samið er um aðild
þriðju ríkja að Schengen sérstaklega.
Sama gildi um aðild að Prüm-
samningnum enda eru lögreglu- og
dómsmál ekki hluti af EES-
samstarfinu.
Í yfirlitsskýrslu sendiráðs Íslands í
Brussel frá fyrri hluta þessa árs segir
m.a. að lögreglusamvinna á grund-
velli Prüm-samningsins sé að færast
inn í regluverk ESB utan samsettu
nefndarinnar og Schengen-
samstarfsins. Unnið var að nánari út-
færslu samstarfsins innan ráðherra-
ráðs ESB og gert ráð fyrir að þeirri
vinnu lyki um mitt þetta ár.
Morgunblaðið/RAX
Glæpir Evrópulönd hafa brugðist við vaxandi alþjóðlegri glæpastarfsemi
með aukinni samvinnu lögreglu. Ísland og Noregur ætla að taka þátt í henni.
PRÜM-lögreglusamstarfið felur í
sér nána samvinna lögreglu í aðild-
arlöndum Evrópusambandsins. Nú
stefnir í að Ísland og Noregur bæt-
ist í þann hóp.
Í Prüm-samstarfinu felst m.a.
gagnkvæmur aðgangur að gagna-
bönkum sem geyma upplýsingar
um lífkenni á borð við erfðaefni og
fingraför, aðgangur að bifreiða-
skrám og náið samstarf lögreglu
yfir landamæri.
Sjö Evrópulönd hófu nána lög-
reglusamvinnu vorið 2007 að frum-
kvæði Þjóðverja. Allt frá byrjun
tóku þátt í þessu samstarfi Aust-
urríki, Belgía, Frakkland, Holland,
Lúxembourg og Spánn. Gerður var
samningur um samstarfið sem
kenndur er við borgina Prüm og
var hann undirritaður 17. nóv-
ember 2006.
Þjóðverjum var kappsmál að öll
ESB-ríki yrðu aðilar að samn-
ingnum. Þeir beittu sér fyrir því í
formennskutíð sinni í ESB og náðu
því markmiði.
SAMVINNA
LÖGREGLU
››