Skinfaxi - 01.01.1916, Qupperneq 1

1. BLAÐ
REYKJAVÍK JANÚAR 1916.
VII. ÁR.
Hvað er dýrast?
Siðastliðið vor héldu höfuðstaðarbúar
liátíðlegan afmælisdag Jóns Sigurðssonar
«ftir venju. Þá flutti dr. Sig. Nordal ræðu
þá, sem hér fer á eftir (tekin eftir Isafold).
Ræðan er að margra manna dómi ein hin
snjallasta tímamótaáininning. Er hún því
endurprentuð einmitt nú, af því að hún er
•orð í tíma talað til unga fólksins í land-
inu. Þó að stefnan sé þar mörkuð af manni
utan okkar vébanda, gætum við fylgt henni
•engu að síður.
Háttvirta samkoma!
Mér finst alt benda á, að 17. júní
•sé að verða þjóðhátiðardagur okkar Is-
lendinga, sé að verða hér á landi það
sama og t. d. 17. maí hjá Norðmönn-
um. Ef svo fer, þá verðum við liklega
einir um það að halda afmæli einstaks
manns svo hátíðlegt. Þjóðhátíðir annara
þjóða eru venjulega minningardagar stjórn-
arlaga og lýðveldis eða þá einhvers stór-
viðburðar í sögu landsins.
Hvers vegna höfum við kosið þennan
dag? Ein orsökin liggur í augum uppi.
Stjórnarhættir vorir hafa verið svo vaxnir,
að við höfum ekki getað gert okkur stjórn-
arskrá eingöngu eftir eigin geðþótta. Við
höfum átt að sækja hana undir högg ann-
arar þjóðar. Það er því eðlilegt, að afmæli
hennar sé okkur ekki óblandið fagnaðar-
efni. En manninn höfum við eignast,
manninn, sem allur var okkar og sem á
fulla aðdáun allra. Á minningu Jóns Sig-
urðssonar ber engan skugga fremur en á
ísland sjálft á þessum miðsumardögum.
En eg vil mega leggja dýpri skilning í
þessa sérstöðu okkar. Þó að það, að
einhverju leyti getið verið tilviljun, að
við höldum hátíðlegt afmæli manns og
ekki t. d. lagabálks — þá lítur það
áreiðanlega út eins og tilætlun. Mér finst
íslenska þjóðin með þvi vera að viður-
kenna, að manngildið sé það fyrsta nauð-
synlega, eina nauðsynlega. An þess séu
lögin magnlaus, féð verðlaust og allar ytri
framfarir einskisnýtar — og stundum verra
en það.
Þegar eg hugsa um veratdarstriðið mikla,
sem nú geisar, dettur mér oft í hug sama
sagan, íslensk þjóðsaga, sem þið þekkið
öll saman. Bakkabræður voru að rífa hrís
í hárri fjallshlíð, bundu það í bagga og
létu þá velta ofan á jafnsléttu. Alt í einu
fóru þeir að hugsa um, að enginn væri
til þess að líta eftir böggunum á leiðinni
og þegar niður kæmi, og mundu þeir því
týnast. Þeir tóku því einn bróðurinn, bundu
hann innan í hrís-bagga svo að höfuðið
eitt stóð út úr og létu síðan baggann veltu
niður. Um kvöldið komu þeir ofan og fóru
að leita bróður síns. Þeir fundu hrisbagg-
ann og Gisla-Eirík-Helga i. Það vantaði
ekki á hann nema höfuðið. Því hafði hann
glatað á Ieiðinni.
Hvað eftir annað hefir mannkynið
gleymt því, að ytri framfarir eru þvi að
eins nýtar, að þær geri manninn meiri
og betri, og um leið hamingjusainari. Það