Skinfaxi - 01.01.1916, Blaðsíða 6

6
SKINFAXl
Fagrar listir.
iii.
Á fótstallinum að minnisvarða Jóns Sig-
urðssonar er dálítil lágmynd, sem sagt er
að listamaðurinn, sem gerði myndastyttuna,
fiafi lagt ofan á aðalverkið. Það er mjög
■sennileg saga. Ekki vegna þess að mynda-
styttan þyríti meðgjafar við frá hendi Ein-
ars Jónssonar, heldur af því ab engum
nema listamanninum sjálfum mun hafa
komið í hug að heiðra minningu forsetans
nema með einni mynd á sama stað. Sú
mynd, sem þjóðin gaf íé til og gamlir sam-
herjar forsetar forsetans réðu nokkru um,
hversu haga skyldi, á að vera nákvæm
eftirmynd Jóns Sigurðssonar eins og hann
var í ræðustólnum. Það er tilkomumikil
mynd, sem þolir vel samanburð við sams-
konar verk með öðrum þjóðum. En ef
gestsaugað sér rétt, þá mun Einari Jóns-
syni ekki hafa þótt nóg, að sýna forset-
ann með líkamsgervinu einu jsaman. Hon-
um hefir þótt, sem þar yrði ekki öllu kom-
ið að, sem segja þyrfti til að sýna innsta
eðli þjóðhetjunnar. Það vildi hann sýna í
líkingamyndinni á fótstallinum. Það er
brautryðjandinn, maður höfði hærri en
fólkið, forustumaður þjóðarinnar, sem ryð-
ur henni veg gegn um kletta og klung-
ur. Frarn undan er alt lokað hveijum
meðalmanni. Stuðlabergshamarinn gnæfir
við himin á aðra hönd en til hinnar er
fárdjúpur afgrunnur. En risinn mikli, sem
«r að leiða þjóðina sína út af eyðimörk-
inni, ryður brautina, klýfur stuðiana úr
berginu, lyftir þeim með heljarátaki og
fleygir í djúpið. En í spor hans þyrpist
manngrúinn út á hamrastallinn og eftir
honum, fullviss um að fram undan muni
leiðin dyggilega rudd inn í hið fyrirheitna
land.
Enginn hefir sagt mér það, en þó þyk-
ist eg þess fullviss, að ef Einar Jónsson
hefði einn ráðið allri gerð minnisvarðans,
þá hefði hann táknað starf og persónu-
gildi okkar besta manns, með stórfeng-
Iegri líkingarmynd fremur en myndastyttu.
En til að vera trúr hugsjónum sínum og
skapferli, hefir hann bætt þessari fögru
lágmynd við það persónutákn, sem fólkið
þráði.
[ sambandi eða utan sambands.
Samband ungmennafélaganna nær ekki
verulega nema yfir Suðurland, Borgarfjörð,
Mýrar, Vestfirði og Eyjafjörð.- í Suður-
Þingeyjarsýslu er samband, en lög þess
eru dálitið frábrugðin lögum U. M. F. I.
Sama má segja um samband Skagfirðinga.
Þessi tvö sambönd eru hin stærstu fyrir
utan iandssambandið, en þó er það óefað
hreyfingunni til allmikils baga, að þau hafa
ekki séð sér fært að ganga í allsherjar-
bandalagið. Þó er miklu ver ástatt í þeim
héruðum, þar sem eru mörg félög en með
engu innbyrðisskipulagi. Þar eru félögin
mjög veik, lifa sannkölluðu dægurflugulífi,
eitt, tvö ár og lognast svo útaf. Þá hvíla
menn sig nokkur ár, þar til félagsþörfin
knýr menn aftur til að taka saman hönd-
um á ný. En oftast er það sama sagan
endursögð: Skammvint og athafnalítið líf,
og þó betra en ekki neilt, meðan það varir.
Bak við þessar sveitir eru þau héruð, þar sem
enginn félagsskapur er eða hefir verið,
Þar er fólkið svo beygt af fátækt eða gamalli
kúgun, að það ber ekki viðað rétta úrsér. Þar
er undantekningarlaust mjög lítið andlegt
líf, og engin samvinna með eldri eða yngri
mönnum nema það sem lögin bjóða. Fram-
farir og framkvæmdir eru þar litlar og al-
gerlega bundnar við einstaka (og það sár-
fáa) menn, oftast aðflutta úr öðrum bygð-
arlögum. Dugnaður þeirra er að þakka
meiri félagsmenningu, sem þeir hafa van-
ist i átthögunum. Þessir félagslausu blettir