Skinfaxi - 01.03.1924, Qupperneq 1
:5. BLAÐ
REYKJAYÍK, MARZ 1924.
XV. ÁR
Askov lýðháskóli.
Saga skólans og tilgangur.
Andlegur þroski og efnalegt sjálfstæði
liverrar þjóðar er fyrst og fremst komið
undir mentun alþýðunnar. Öflugastalyfti
stöng lýðmentunarinnar eru lýðháskól-
arnir. I þeim löndum, sem þeir eru flest-
ir og bestir er alþýðan best mentuð.
Yið Islendingar eigum fáa og smáa
lýðbáskóla og eigum mikið ólært á því
sviði. Ýmsir meðal binna lítt mentuðu,
vita varla bvað lýðháskóli er. í eftirfar-
andi línum vil eg leitast við að bregða
upp fyrir áugum lesendanna myndum
af clsta og fullkomnasta lýðháskóla
Dana, Askov á Jótlandi.
1. Saga skólans.
]?að eru að eins tæp 80 ár síð,an liinn
fyrsti lýðháskóli bins nýja tíma var
stofnaður. ]?ó hafa þcir þegar náð all-
mikilli útbreiðslu og eru nú þektir, að
minsta kosti af afspurn um allan binn
mentaða heim.
Móðurland lýðbáskólanna er Dan-
mörk. par varð hugmyndin fyrst til og
þar var hinn fyrsti lýðháskóli stofnaður.
þaðan breiddust þeir svo út,ekki einung-
is til flestra landa i Norður-Evrópu,held-
11 r einnig til Mið-Evrópu og Vesturheims
og jafnvcl til Austurálfunnar. — Fyrir
nokkrum árum var stofnaður lýðbá-
skóli i Japan. Hann starfar þar með góð-
um árangri.
Faðir lýðliáskólanna er mentafröm-
uðurinn og skáldið Grundtvig, f. 8. sept.
1783.
A hinum erfiðu árum Danmerkur,
(1813—14, lióf Grundtvig sitt lieillarika
starf — endurreisn alþýðunnar. Hann
tók ástfóstri við goðafræði Norðurlanda
og skrifaði liana. par næst þýddi hann,
árin 1815—’22 sögur Noregskonunga
eftir Snorra Sturluson og „Saxa Ivro-
nike“. pessar tvær þýðingar voru scm
inngangur að hinu mikla lýðmentunar-
starfi hans.
)?ó voru þessar bækur ekki — frem-
ur en aðrar bækur —■ aðallyftistöng lýð-
mentunarinnar, eftir Grundtvigs skoð-
un. Nei, aðalstarfið átti að gerast með
„orðinu“. Orðið álli að vera lifvaki lýð-
mentunarinnar, þungamiðjan í starfinu,
hornsteinar lýðháskólanna. pað átti að
vera „ordets frisko!e“ .... „en skolc
for livet“. pess skal getið, að Grundtvig
ætlaðist til að skóli þessi yrði aðallega
fyrir þá úr embættismannastéttihni, cr
skorti dugnað lil embættisnáms og einn-
ig fyrir þá, er vildu teljast til hinna æðri
stétta. Kristján konungur 8. var hug-
mynd Grundtvigs mjög hlyntur og hugs-
aði sér að framkvæma hana. En hann
lést skömmu seiniia.
Grundtvig hafði einkum augastað á
Sórö sem skólasetri. Við þann stað voru
margar dýrmætustu minningar þjóðar-