Skinfaxi - 01.04.1924, Blaðsíða 1
4. BLAÐ
REYKJAVÍIi, APRÍL 1924.
XV. ÁR
Norsk félög.
Norðmenn greinir á um ]>að, hvort
ungmennafélagshreyfingin liafi fæðst
austanfjalls eða vestan. Sumir ætla, að
hún hafi komið fyrst lil sögunnar norð-
ur i prándheimi. Enginn getur dæmt
um þetta eftir óhrekjanlegum rökum.
]>að er eitt af því einkennilega, en um
leið eðlilega, að ungmcnnafélögin
norsku hafa mörg verið stofnuð sam-
tímis og án þess að vita nokkuð hvort
til annars. J?au lifnuðu sem nýgræðing-
urinn á vorin. Enginn veit hvar fyrsta
plantan fæðist, en allir sjá hið gróandi
líf, sem boðar komu sumarsins.
Noregur hafði lengi legið í dvala, en
nú voru þýðviðri þjóðarvorsins nýja
tekin að leika um landið. Æskuhugirnir
brunnu af eldmóði og þeir, sem þjóð-
málunum stýrðu, urðu að meta það,
sem vaxandi kynslóðin vikli. „Sann-
mentuð þjóð í frjálsu landi, tali sitt
norska mál og klæði fjöllin að nýju.“
þelta voru kjörorð ungmennafélaganna.
Og' stjórnfrelsið er fengið. Ættland ung-
mannafélaganna hefir brolið af sér
hlekkina- pó var við ofjarl að etja,
svenska veldið. En þjóðin stóð einlmga
um það, sem vaxandi kynslóðin vildi.
það er markmið ungmennafélaga, að
græða öll þau sár, sem norska þjóðern-
ið hlaut, meðan það var háð erlendu
oki. Danskur prestur sagði eitt sinn:
„Norðmenn eru óeirðar þjóð. peir geta
ekki lifað án þess að berjast. Nú mega
þeir ekki ræna og brenna, eins og feð-
ur þeirra gerðu, en i stað þess ætla þeir
að flæma dönskuna okkar úr landi, þó
að þeim takist það liklega aldrei.“
Tíminn mun ósanna þessi ummæli
Danans. Eldmóður Vergelands vakti
Norðmennina. Og þegar Ivar Aasen
kyntist íslenskunni, fann hann að ætt-
armótið var glögt með henni og dala-
málinu norska. Hann ferðaðist um land-
ið, leitaði, fann og bjargaði flestum leif-
um fornmálsins, sem enn þá lifðu á vör-
um sveitafólksins. Og Vinje skrifaði
þetta mál á slcjöld sinnar þjóðar með
hjartablóði sínu. Skáldið óskaði þess, að
sál sin mætti sitja á Fálkatindi um
endalausa eilífð, og horfa yfir allan
Noreg. ]?að litur út fyrir, að því ætli
að verða að ósk sinni. púsundir ungra
manna berjast undir merkjum hans fyr-
ir því, að útbreiða norska málið og meg-
inhluti þessara þjóðernissinna eru innan
ungmennafélaganna. En það má lika
segja, að norska þingið liafi gert mikið
til þess að þarlend menning geti vaxið
„i lundum nýrra skóga“.
Árlega cr varið offjár til lýðmentun-
ar og ungmcnnafélögin vinna kappsam-
lega að nýyrkju, enda eru þau studd að
þvi með ráðum og dáð margra hinna
eldri og bestu manna.
Félögin hafa fengið ríflegri styrk af
almannafje, en þau gat nokkru sinni