Mánudagsblaðið - 19.12.1967, Blaðsíða 6

6
Mánudagsbfaðið
MiffvikudagTir 19. desember 1957
Þættir úr útvarpssögu
Framhald af 2. síðu.
ar skálds, Sigurhæðum, og hafði
með frábærri sókn í Kristnesmál
inu og hugsjónastarfi við sam-
vinnumál á Akureyri fest rætur
i hinum norðlenzka höfuðstað. í
Reykjavík tóku samherjar hins
nýja Tímaritstjóra honum með
opnum örmum, en þar voru líka
sumir þeir menn sem klufu flokk
samvinnumanna litlu síðar. And-
óf þeirra leiddi til þess að Tr. Þór
hallsson hvarf af landsmálasvið-
inu. Hafði hann áður á óheilla-
stund, hlýtt ráðum Jóns Jónsson-
ar í Stóradal. Mælti hann nú með
nýju starfi handa J. Þ.. En það
var forstaða hins væntanlega rík-
isútvarps. J. Þ. óskaði ekki eftir
þesari ráðabreytni. Tíminn hefur
aldrei beðið þess bætur að undir-
róður lágkúrufólks í flokknum
leiddi til svo furðulegrar ráða-
breytnL Andstæðingar Tr. Þ.
höfðu áður en hann kom í stjórn
byrjað á útvarpsrekstri. Sú rödd
náði rétt út fyrir bæinn og átti
að verða gróðavegur fyrir fjár-
brallsmenn. Sagði málglaður lög
fræðingur úr andstæðingahópi að
þetta lita útvarp ætti að nægja til
að sanna fyrir góðu fólki með
daglegum útskýringum að synda
ferill Tr. Þ. og eins af samverka-
mönnum hans væri orðinn nógu
langur. Þessi tilraun var átak
hinna menningarlausu um mál
sem þeir réðu ekki við. J. Þ. tók
því aðeins við stjóm útvarpsins
að það væri algerlega sjálfstæð
stofnun með eigin fjárhag undir
þingi og landsstjóm. Þessu var
vel tekið. En aðkoman var ærið
fátækleg. Ékkert til nema út-
varpsstjóri. Ekki fé.. Ekki hús og
ekki samstarfslið. Fyrrverandi
ritstjóri tveggja samvinnublaða
var á þessu frumstígi útvarpsins
hliðstæður Adam í Paradís. Þetta
minnti með vissum hætti á æsku
J. Þ. norður í Reykjadal. Þá byrj
aði hann sjö ára sína lífsbaráttu
móðurlaus með velviljaða frænd
ur en ekkert heimili. Nú hóf rit-
færasti blaðamaður landsins for-
stöðu mesta menningarfyrirtæk-
is á íslandi án allra venjulegra
áhalda eða húsnæðis. Sennilega
hefði enginn getað leyst þessa
þraut á aldarfimmtungi nema
stórgáfaður maður, vanur sjálfs-
bjargarúrræðum bændanna í
Þingeyjarsýslu, sem sigruðu auð-
uga erlenda einokun án búðar,
skrifstofu eða æfðra starfsmanna.
J. Þ. mótaði þrjár lífsreglur fyrir
útvarpið: 1. algert hlutleysi í
lands- og trúmálum. 2. algert fjár
hagslegt sjálfsfæði stofnunarinn-
ar. 3. Að leita jafnan hinna fær-
ustu samverkamanna við öll
störf útvarpsins. Þrátt fyrir örð-
ugleika, sem fyrirfram mátti
kalla óyfirstíganlega, lánaðist
þessi snjalla ráðagerð vonum
framar.
Hlutleysi útvarpsins lánaðist
eins og bezt var við að búast.
Fjármál útvarpsins voru frá-
munalega vel starfrækt. Útvarpið
seldi sína vöru og sína þjónustu
með sanngjörnu en réttmætu
verði og átti meira en 6 milljónir
í sjóði þegar J. Þ. lét af störfum.
Hafði útvarpið borgað eftir samn
ingum öll útgjöld við Vatnsenda-
stöðina og síðan reist eina hjálp-
arstöð á Akureyri og tvær á- Aust
urlandi. Átti útvarpið ennfremur
í sjóði nóg fé til að reisa full-
komna landsstöð í Reykjavík. Vel
farnaðist J. Þ. með þriðja lið sinn
ar áætlunar. Honum tókst að fá
til samstarfs glæsilega fylkingu
úrvalsstarfsmanna. Ef það ætti
við í blaðagrein mætti telja a.m.
k. tuttugu starfsmenn við útvarp
ið í tíð J. Þ., sem njóta hins
mesta trausts fyrir störf þeirra
í þágu alþjóðar. Þar voru í starfs
liðinu yfirburðamenn í verk-
fræði, tónmennt, leiklist, fram-
sögu, upplestri og hljóðburði.
Sama er að Segja um bókfærslu
og allt skrifstofuhald. Ágætlega
reyndist hjálparlið við sölu við-
tækja, dreifingu og viðgerðir út
um allt land þrátt fyrir marghátt
aða erfiðleika.
Aldrei fyrr í sögu landsins
hefur jafn stórbrotin pólitísk
framkvæmd orðið jafnvinsæl og
útvarpið eftir rúmlega 20 ára
reynslu.
Þegar margir framkvæmda-
menn Ijúka lífsstarfi í alþjóðar
þágu er viðskilnaður þeirra með
tvennu móti. Annaðhvort hlýleg
þökk eða kaldranaleg ósvífni.
Algengast er, ef um stórfram-
kvæmd er að ræða að láglýður
umhverfisins beiti hrottaskap
eða grófum árásum, helzt að-
dróttunum um óráðvendni í stór-
um stíl. Torfi í Ólafsdal var
kvaddur með köldu hirðuleysi,
stefnt að því að Ólafsdalur yrði
eyðijörð. Tryggvi Gunnarsson og
Sigurður búnaðarmálastjóri voru
sendir úr langri mannfélagsþjón
ustu kauplaust með illúðlegri að
dróttun um ófrómleika. J. Þ. út-
varpsstjóri átti að fylgja Tryggva
og búnaðarmálastjóra. Hér var
ekki dregið úr árásum á útvarps
stjóra. En þar komu fleiri við
sögu. Jónas Þorbergsson hafði
sýnt dæmafáan áhuga fyrir fjár-
hagslegu sjálfstæði útvarpsins.
Allslaust fyrirtæki var undir
hans stjórn orðið fjárhagslega
sjálfstætt fyrirtæki. Það átti
meira að segja nokkrar milljónir
í reiðufé og óvenjulega vel und-
irbúna höfuðbyggingu. Meg bygg
ingahraða Kristneshælis mátti bú
ast við að útvarpið gæti fengið
sína megin byggingu eftir 2 ár
á bezta stað í bænum, þar sem
nú er kvikmyndahús háskólans.
Þegar hér var komið sögu bann-
aði landsstjórnin algerlega að
hyggja útvarpshús fyrir sjóð þess,
sem saman var dreginn í þeim
eina tilgangi. Jafnfrámt ganga
fram í dagsbirtuna þrír þing-
menn, sem stundurri hafa haft
sæti í landstjórninni. Þetta voru
Eysteinn Jónsson, Björn Ólafs-
son og Jóharin Jósefsson úr Eyj-
um. Þeir leggja ófrjálsa hönd á
byggingasjóð útvarpsins og á-
kveða að hann skuli vera lánaður
1
út til húsbyggjenda sem voru í
efnahagsflækjum á vegum þess-
ara þingmanna. Ósvífni þremenn
inganna var dæmalaus. Útvarpið
átti sjóðinn og var auk þess að
komast á götuna sökum húsleys-
is. Að lokum fékk útvarpið bráða
birgðarhúsaskjól til fárra ára.
Húsaleiga útvarpsins árlega varð
ein milljón. Bráðabirgðaviðgerð
tíl að gera leiguhúsið útvarps-
hæft kostaði milljónir. Nú vofir
yfir útvarpinu að vera borið út
á götuna. Enn bannar stjórnin
að byggja en lauslegt umtal um
verkstæðisskrokk sem mætti gera
nothæfan með ægilegum tilkostn
aði. Frekja hinna áðurnefndu
þremenninga sem hafa án nokk-
urrar lagaheimildar vaðið inn í
sjálfstæða ríkisstofnun og tekið í
sínar þarfir og flokksbræðra
sinna, er dæmalaus. Þremenning
arnir lögðu óhreinar hendur á
sparifé útvarpsins, en fengu allir
frá æðra heimi dularfulla and-
lega mynd, sem er eftir aðstæð-
um hliðstæð því sem brá fyrir
augu Odds prests í Miklabæ er
hann reið sína síðustu ferð yfir
Héraðsvötnin og gerði upp bráða
birgðareikning við tilveruna.
Endurminning um ofbeldis-
verkið í útvarpinu hefur bergmál
að í hugum þeirra sem voru þar
á pólitískri eilífðarreið. Allir
þessir þrír menn hafa fengið sína
aðvörun. Einn þeirra er útskúf-
aður frá pólitískum kjól og kalli.
Annar kunni ekki að hafa lögleg
ar viðskiptaumbúðir. Hinn þriðji
er dæmdur frá öllu því tilgangs-
lausa tildri sem hann hefur metið
mest en aldrei átt innstæðu fyrir.
Oddur í Miklabæ hittir sína menn
á óliklegum stöðum. Allir koma
þar eftir sínum verðleikum.
Jónas Þorbergsson lagði út í
lífið með litla arfðleifð í lönd-
um eða lausum aurum. Éftir
langa vegferð afkastar hann, í
nánd við áttræðisafmælið, einni
vel gerðri frumsaminni bók ár-
lega. Að baki honum er saga.
Hann hefur mörgum sinnum rétt
vinarhönd mönnum sem stóðu lið
fáir í lífsbaráttunni. Án foruetu
hans í Kristnesi væri þar ekki
sjúkraheimili.Áður en hann kom
til starfa í berklamálinu var síð-
asta úrræði berklaveikrar æsku
að spyrja hvort fæturnir væru
ekki farnir að kólna. Næst kcwn
samvinnustarfið og réttlætismál
öreigans. Og að síðustu kemur
sjálft Ríkisútvarpið. Jónas Þor-
bergsson á að baki hliðstætt
manndómsátak eins og samsýsl-
ungur hans, Tryggi Gunnarsson.
Vel fer á að þessir tveir dreif-
býlispiltar leggi fram hlið við
hlið tvo góða gripi: Ölfusárbrúna
og Ríkisútvarp íslendinga.
Ódýrir kuldaskór
úr vinyl, fyrir telpur og drengi. — Stærðir frá 23.
SKÓBÚÐ KJÖRGARÐUR SKÓVAL
AUSTURBÆJAR Skódeild Austurstræti 18
Laugavegi 100 Laugavegi 59 (Eymundsscmarkjallara)
Karlmannaskór
. (
Geysifjölbreytt úrval. — Verð sérlega
hagstætt.
SKÓBÚÐ Austurbcejar
Laugavegi 100.
GJAFAVORUR
LEIKFONG
JÓLASKRAUT
FÖNDURyÖRUR
TJÖLD - VIÐLEGUÚTBÚNAÐUR
A GAMIA VEBÐINU
GERIÐ GÖÐ
IÖLAINNKAUP
0PIÐ fl HVERJU KVÖLDI TIL KL. 10
BÍLABRAUTIR
BlLASTÆÐI
iMfi
NÓATONI