Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1940, Blaðsíða 5

púðri, og átti að skrúfa kassann utan á ó-
vinaskipið neðansjávar en síðan eyðileggja
það með því, að sprengja kassann úr fjar-
lægð. Þessi kafþátur var notaður í Frelsis-
stríði Norður-Ameríku, en þó án árangurs.
Næst var það uppfinningamaðurinn Roþert
Fulton, sem smíðaði kafþát fyrir Frakkland.
Gagnstætt fyrri kafþátum, sem voru úr tré,
þá var þessi úr málmi, og gat kafað á 23 feta
dýpi. Fm þareð kafbáturinn var knúinn áfram
með skrúfu, sem snúið var með handafli, þá
varð hraði hans í kafi ekki nema lítill, svo
að tilrauninni var hætt að svo komnu.
Síðan var allt kyrrt um kafbáta þar til um
miðja 19. öld, en þá ræðst Frakkland aftur í
að smíða bát, sem bæði var mikið stærri og
betur útbúinn en fyrri kafbátar, enda má
segja að með honum hefjist smíði kafbáta í
þeirri mynd, sem þeir eru nú. Á sama tíma
komu líka fram á sjónarsviðið ýmsar vélar,
eins og t. d. olíuhreyflar, rafmagnsvélar og
tundurskeyti, sem voru eins og skapaðar fyrir
kafbáta. Frá þeim tíma urðu kafbátarnir
stöðugt stærri og betri, en langmestum fram-
förum tóku þeir þó í síðustu heimsstyrjöld,
þar sem þeir reyndust að vera mjög skætt
vopn gegn verzlunarskipum.
Fyrstu kafbátarnir, sem voru smíðaðir,
voru yfirleitt eins og vindill í laginu, og með
mjög þykkum byrðing, til þess að þola sem
bezt þrýstinginn niðri í sjónum. Þó að þetta
lag væri það bezta neðansjávar, hafði það
samt þann ókost, að bátarnir urðu mjög óstöð-
ugir á siglingu ofansjávar. Nýtízku kafbátar
eru því næstum allir byggðir með tvöföldum
bol, þannig, að innst er sterkur, sívalur byrð-
ingur, en ofan á honum er einskonar létt-
byggð ,,yfirbygging“, sem þó ekki er vatns-
þétt, en gefur bátnum aðeins betra lag til
siglingar ofansjávar. Rúmið á milli aðalbols-
ins og ytri húðarinnar er samt notað fyrir
ýmiskonar taéki og útbúnað, sem ekki er nauð-
synlegt að hafa inni í bátnum, eins og t. d.
akkeri og festarstrengi, og auk þess eru oft
hafðir þar sjógeymarnir, sem notaðir eru til
þess að sökkva eða létta bátnum.
Meðan bátarnir sigla ofansjávar gánga þeir
fyrir ,,diesel“-vélum, en þegar þeir eiga að
fara í kafi, verður að stöðva þær og í stað
þeirra nota rafmagnsvélar, en rafmagnið er
tekið úr rafgeymum, sem diesel-vélarnar
hlaða um leið og þær eru hafðar í gangi ofan-
sjávar.
Aðalvopn kafbátanna eru tundurskeytin,
en þeim er komið fyrir í svonefndum tundur-
skeytapípum, 3—8 að tölu, í endum bátsins.
Auk þess hafa allir kafbátar 1—2 fallbyssur.
Sumir þeirra eru sérstaklega útbúnir til þess
að leggja tundurdufl, og einstaka af þeim
stærstu hafa jafnvel flugvél meðferðis.
Stærð þeirra báta, sem nú eru notaðir, er
mjög mismunandi, eða allt frá 250 tonnum og
upp í 3000 tonn, en fer þó næstum eingöngu
eftir því, hvort þeir eru ætlaðir til úthafs-
siglinga eða siglinga með ströndum fram. —
Áhöfn þeirra verður því líka mjög misjöfn,
eða frá 15 og upp í rúmlega 100 manns. Hvað
viðvíkur hraða þeirra, þá geta fæstir þeirra
farið með yfir 11 mílna hraða í kafi, en ofan-
sjávar geta þeir stærstu jafnvel komist yfir 20
mílur á klukkustund.
Til kaupenda blaðsins.
Leiðrétting: 1 fyrri hluta greinar þessarar höfðu slæðst
inn þessar villur: í 14. línu í fremra dálki á 27. bls.
stendur „orustuskip“ en átti að vera orustubeitiskip og í
upphafi annarar málsgreinar í fremri dálki á bls. 29,
kemur fyrir sama villan. Eru lesendur beðnir að athuga
þetta.
Jólablað Víkings.
Það hefir orðið að ráði, að Víkingurinn
komi ekki út í nóvember, en þess í stað komi
stórt og sérlega vandað hefti af blaðinu
skömmu fyrir jól. — Verður að því keppt, að
hafa það blað vel úr garði gjört, bæði hvað
snertir fjölbreyttni í lesmáli og myndum. —
Verða þá í blaðinu fjöldi greina um líf og störf
sjómanna að fornu og nýju, skemmtisögur,
kvæði, þjóðlegur fróðleikur og fjöldi ágætra
mynda. — Vonar blaðið að þessi tilhögun
mælist vel fyrir meðal lesendanna.
5
VÍKINGUR