Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1940, Blaðsíða 25

Sjúmannafélag Reykjavíkur 25 ára
Þann 23. þ. m. var liðinn aldarfjórðungur.
síðan Sjómannafélag Reykjavíkur var stofnað.
Víkingi þykir hlýða að minnast þessa merkis
afmælis félagsins, sem flest allir núverandi yf-
irmenn á kaupskipa- og fiskiflotanum hér í
Reykjavík hafa verið meðlimir í.
Þ. 23. okt. 1915 var stofnfundur haldinn
hér í Reykjavík með 104 hásetum af fiski-
skipaflotanum. Tilefni samtakanna meðal sjó-
manna fyrst og fremst, voru hinar miklu vök-
ur á togurunum og lágt verð á lifur (þrátt
fyrir hátt lýsisverð af völdum stríðsins). Lifrin
var þá sem nú, uppbót á kaup háseta og litu
sjómenn svo á, að útgerðarmenn hefðu verið
búnir áður að láta þeim eftir eignar- og um-
ráðarétt hennar. Þá þótti handfærafiskimönn-
um að útgerðarmenn settu lægra verð á fisk-
inn, en sannvirði hans var. Dýrtíð fór ört vax-
andi í landinu af völdum stríðsins. Allt þetta
skapaði áhuga meðal sjómanna til stofnunar
félagssamtaka. Á næstu vikum strey.mdu menn
í félagið og munu flestir hafa gengið inn, sem
unnu sem hásetar á hinum stærri fiskiskipum.
Félagið nefndist Hásetafélag Reykjavíkur.
Eins og nafnið bendir til, var félagið aðeins
fyrir háseta, en í ársbyrjun 1920 var nafni
þess breytt í núverandi heiti og félagsskapur-
inn látinn ná út yfir fleiri stéttir sjómanna, svo
sem matsveina, kyndara, vélamenn á mótor-
skipum; og seinna gengu svo í félagið véla-
menn á línugufubátum.
Fyrsta launadeila félagsins var árið 1916,
út af verði og eignarrétti á lifrinni, sem lauk
með því, að verð hennar samkvæmt tilboði
útgerðarmanna varð kr. 60,50. Eignarréttur-
inn náðist ekki. Lifrarverð þetta stóð skamm-
an tíma, því á næsta ári var það í kr. 40,00.
Lifrin hefir alla tíð verið mikið þrætuepli og
greidd mismunandi verði. Margar launadeil-
ur hefir félagið háð á þessu tímabili. Harð-
astar voru deilurnar á árunum 1921—1925 og
1929—1935. í flestum deilunum báru sjómenn
nokkurn sigur úr býtum og sumum all-mik-
inn.
Sjómannafélag Reykjavíkur hefir á marg-
an hátt verið brautryðjandi annara verkalýðs-
hreyfinga á ýms nýmæli. Um stofnun og starf-
rækslu skrifstofu, um launaðan starfsmann,
um allsherjar atkvæðagreiðslu í stórmálum,
um kosningu stjórnar utan funda, sem stendur
yfir í tvo mánuði, um stofnun vinnudeilusjóðs
o. fl. o. fl., sem haft hefir þýðingu fyrir skipu-
lag og starf félagsins. Mörg önnur stéttafélög
hafa komið svipuðu á hjá sér síðar. Félagið
var eitt af þeim félögum, sem stofnuðu Al-
þýðusamband íslands og hefir ávallt verið
ein sterkasta stoð þess.
Félagið hefir um langt skeið verið meðlimur
í Alþjóðaflutningasambandi verkalýðsins, eða
síðan 1923, og í nánu sambandi við sjómanna-
sambönd Norðurlanda. Samstarfsfélög hafa
verið Sjómannafélag Hafnarfjarðar. Stofnað
1924, og Sjómannafélag Patreksfjarðar.
Stofnað 1936. Eru samningar þessara fjelaga
sameiginlegir við togaraeigendur og hinum
minni félögum mikill styrkur.
Þá hefir á síðustu árum skapast allmikil
samvinna við félög yfirmanna hér, um stofn-