Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.1950, Blaðsíða 20

hvar vindurinn er, hvaðan hann kemur og hvert
hann fer í takmörkuðum skilningi. Vaxi nú
þessi gustur og verði að kalda, koma gárar á
sjóinn, sem verða að öldum. Þær fara stækk-
andi eftir því sem kaldinn vex. Þegar kominn
er stormur, og sé hann búinn að standa um
stund, eru venjulega jafnframt komnar stórar
öldur, sem brotna í toppinn. Sé þetta nærri
landi og blási stornmrinn ofan af því, eru öld-
urnar ekki í neinu hlutfalli við storminn. Sjór-
inn getur verið sléttur, þótt ofsarok sé, og þar
er þá „landvar". Stundum eru stórar öldur þar
sem logn er. Þar er þá venjulega stormur í
nánd eða stormur er nýbúinn að blása yfir það
svæði. Sjólagið er oft mjög misjafnt. Venju-
lega fer það eftir veðurhæðinni og afstöðunni
til lands og árstíðum, en straumur og grunn-
sævi hafa mjög spillandi áhrif á sjólagið að
öllu öðru jöfnu. Sjávarfallastraumarnir verka
mest á sjólagið úti fyrir ýmsum andnesjum
hér við land og kallast „rastir“. Verst er sjó-
lagið í röstunum þegar svo stendur á að straum-
urinn rennur á móti vindi og öldu. Þar sem
grunnsævi bætist við, myndast háar og bratt-
ar öldur, sem verða að brotsjóum.
Kunnustu og verstu straumrastir hér við land
af þessari gerð eru Reykjanesröst, Látraröst
og Langanesröst. Straumrasta mikilla gætir þó
út af miklu fleiri andnesjum hér á landi. Ein
hin versta þeirra yfirferðar mun verða við
Kambanesið á Austfjörðum. Þar er eiginlega
um ófæru að ræða í vondum hafáttum. Veldur
því sennilega bæði straumharkan og grynning-
arnar, sem þar eru um allar trissur. I sumum
tilfellum er talið að rastirnar séu beztar yfir-
ferðar sem næst landi, því þar sé þá sjólagið
bezt og straumur minnstur. Til dæmis svoköll-
uð Gatleiö við Bjargtanga, sem er mjög nærri
landi. Þetta er vafalaust rétt, sé um strekking
eða jafnvel um mikinn strekking að ræða, en
ef það er stormur eða rok, þá er um að gera
að vera langt frá landinu. Þar er meira dýpi
og minni straumur. Þar er aldan hvorki eins
brött eða há og brotnar ekki jafn hroðalega
eins og upp á grunnsævinu nærri landi. Stund-
um eru öldurnar á sjónum þykkar og miklar
um sig úti á hafinu. Er þá talað um undiröldu
upp við land. Er þetta hin kunna brimalda, sem
brotnar með miklum gný og gauragangi þegar
hún kennir grunns. Þegar öldugangur hafsins
er með þessum hætti, þá er langt á milli öldu-
toppanna. Hafa öldulengdir allt að 400 metrar
verið athugaðar. Ölduhraðinn er venjulega ekki
eins mikill og vindhraðinn. Þegar stormur er á
hafinu, þá er ölduhraðinn um 10 til 12 metrar
á sekúndu.
Jarðskjálftar og eldgos á sjávarbotni valda
stundum miklum öldum á sjónum. Þær öldur
kallast flóðbylgjur, vegna þess að þær valda
óeðlilega miklum flóðum þegar þær koma að
landi. Þar ganga þær langt á land upp og sópa
burt öllu, sem á vegi þeirra verður.
Til viðbótar því, sem sagt var um sjávar-
fallastraumapa við. útskaga og andnes hér á
landi, er svo það að þeir gera sums staðar vart
við sig inn á flóurn á þann hátt, að rastir mynd-
ast, sem eru ekki skipgengar meðan straum-
urinn stendur. Leita verður þar lags til að kom-
ast leiðar sinnar þegar strauminn lægir eða áð-
ur en hann vex, en það er um eða nálægt flóði
eða fjöru. Rastir þessar myndast við það, að
sjórinn með að og útfalli veður að renna í gegn-
um þrengsli, en kemst ekki óhindraður leiðar
sinnar á nógu stóru svæði. Ekki er slæmu sjó-
lagi fyrir að fara í þessum innfjarðarröstum,
því þar er „landvar" í öllum áttum, en straum-
harkan er slík, að jafvel skip með miklu véla-
afli fá ekki rönd við reist, en eiga á hættu að
kastast upp á klettana •og verða þar til, gerist
þau svo djörf að leggja út í strauminn. ófæra
þessi stafar þó að nokkru leyti af þrengslum,
sem eru það mikil, að varla má geiga til hvorr-
ar handar, en væri svigrúm nóg kæmust kraft-
mikil skip þar ferða sinna, þrátt fyrir straum-
inn.
Grímur Þorkelsson.
^tnœlhi
— Higbee var bezti maður, sem nokkru sinni hefur
verið uppi.
— Hvernig veiztu það?
— Eg kvæntist ekkjunni hans.
★
— Hefur sonur yðar enga fasta atvinnu?
— Nei, ónei, ja, það er að segja, hann vinnur alltaf
að því að koma af stað verkföllum.
★
Rós(v: — Hvað geturðu lengi haft þjónustustiilkurnar
í vistinni?
Hannr.: — Þangað til þær eru orðnar leiðar á mann-
inum mínum.
★
Tvcir blökkumenn eru fyrir rétti í Ameríku, ákærðir
fyrir að hafa brotið umferðareglurnar.
— Hafið þið lögfræðing? spyr dómarinn.
Nei, svaraði annar, við höfum ákveðið að segja
satt og rétt frá öllu.
★
Prófessorinn: — Hvernig fer með gull, ef það er
látið liggja undir beru lofti?
Kandidatinn: — Því verður stolið, herra prófessor.

V I K I N □ U R