Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1951, Blaðsíða 23

milli hlífðar- og aðalþilfarsins meiri í báðum endum
skipsins. Við það verður hlífðarþilfarsrúmið stærra,
en er ekki tekið með í rúmlestatöluna. Á mörgum skip-
Tegnndir skipa
og lestatal
Fyrsta mynd (sjá næstu bls.) sýnir venjulegt hlífðar-
þilfarsskip (shelterdekship). Efra þilfarið er hlífðarþil-
farið, og skástrikin sýna hlífðarþilfarsrúmið. Neðra þil-
farið er aðal-þilfarið eða styrktarþilfarið. Svarti reitur-
inn er hinn svokallaði brunnur, sem er lykillinn fyrir
þeim mælingarreglum, sem gilda fyrir hlífðarþilfars-
skipi. Skilrúmið milli brunnsins og farmrúmsins má þá
ekki vera heilt, heldur opið, sem kallað er, en útbúið með
hlerum eða hurðum, svo rúmmagnið samkvæmt mæl-
ingarreglunum (hlífðarþilfarsrúmið) fáist undanþegið
rúmlestatölunni. Þessir brunnar eru á sumum skipum
að aftan og öðrum að framan. Nú er farið að hafa
þessa brunna með síðum og þilfari, en lokræsi sett
sitt hvoru megin út úr síðunum. Ef bornar eru saman
myndirnar 1, 2 og 6, sést hvaða rúm eru tekin í rúm-
um getur hæð hlífðarþilfarsrúmsins jafnvel miðskips
verið 10—11 fet.
3. og 4. mynd sýna þess konar skip, nema nú eru
opnur hlífðarþilfarsrúmsins lokaðar og er skipið þá
kallað lokað hlífðarþilfarsskip. Við það hafa stærðirnar
breyzt, skipið orðið djúpristara, innanmálsdýptin,
burðamagnið og rúmlestatalan aukizt. Hleðzluborðið er
einnig stærra og mælist nú frá efra þilfari, sem verður
nú. aðalþilfar. Neðra þilfarið, sem áður var aðal-
þilfar, liggur nú neðan sjólínunnar, þegar skipið er
lestað. Er þá allt rúmið milli þessara þilfara tekið
með í rúmlestatöluna.
Ef athugaðar eru myndirnar 2 og 4 sést, að botninn
er ekki eins. Á 2. mynd er hann eins og venja hefur
verið á skipum með rennusteina úti í síðunum, en á
4. mynd er útbúnaður, sem nú er farið að nota á
nýrri skipum, til þess að auðveldara sé að hlaða skipið
vörum.
5. mynd er tekin með til að sýna eins þilfars skip
í hlutfalli við tveggja þilfara. Þetta skip er byggt með
bakka-brú og skutpalli. Þilfarið er auðvitað aðalþilfar.
Ef brunnarnir, eða bilin milli bakka, brúar og skutpalls-
ins væru byggðir með súðum og þilfari, væri þar komið
lestatöluna brúttó, þ. e. rúmið milli innra botns skips-
ins og aðalþilfarsins, ásamt þeim rúmum í yfirbygg-
ingu, sem skylt er að taka með samkvæmt mælinga-
reglunum. Skástrikin á 6. mynd sýna lestarúmið brúttó.
Venjulegt er að láta skilrúmin á hlífðarþilfarsskipum
ná upp að aðalþilfari, nema stafnkilrúmin, sem ná alla
leið upp. Ef þau eru látin ná upp að hlífðarþilfari,
verða þau, eins og áður er sagt, að vera opin, til þess
að rúmið sé talið hlífðarþilfarsrúm og undanþegið rúm-
lestatölunni. Ef þau eru heil, er skipið talið „lokað“
hlífðarþilfarsskip. Fjöldi skilrúmanna ákvarðast af
lengd skipsins.
Myndirnar sýna einnig ris í efra þilfari. Gefur það
skipinu meiri sjóhæfni og vara-burðarafl, vegna þess,
að endarnir rísa hærra upp frá sjólínunni. Á 400 feta
skipi getur risið orðið allt að 2,75 metrar að framan
og 1,25 að aftan. Á flestum skipum er risið aðeins
haft á efsta þilfari. Á sumum skipum er það haft að
hlífðarþilfarsskip.
Þau þrjú skip, sem að framan hafa verið nefnd,
geta haft fleiri þilför en þessi tvö, en í mælingunum
eru það þessi tvö, sem skipta máli.
í „Shipping", 3. tbl. 1949, benti einn af lesendum
okkar á auðsjáanlegt ósamræmi í hlutföllunum milli
rúmlestatölunnar brúttó og burðarmagnsins (dödvek-
ten), sem blaðið gaf upp fyrir mótorskipið Lagarfoss.
Samkvæmt uppgjöf frá skipasmíðastöðinni, gáfum við
rúmlestatöluna upp, brúttó, 2905 og burðarmagnið 2700
smálestir. Þessi hlutföll fannst honum vera mótsett
þeim, sem venjuleg eru fyrir vöruflutningaskip og skilj-
anlegt, að áhugasamur lesandi furðaði sig á þeim.
Það getur því verið fróðlegt að athuga nánar hlut-
föllin milli þessara tveggja ólíku lestartalna. Taflan
hér að neðan á að sýna hvað tiltölulega lítið eða milcið
lestartalan brúttó-nettó og burðarmagnið verkar hvort
að aftan. Vegna risins, verður hæðin á annað.
lengd breidd dýpt djúp- rista brúttó nettó burðar- magnið teningsfet burðarmagn brt. brt./nettó
A 290 46' 29' 6" 21' 4" 2905 2700 0.93
B 310 47' 19' 0" 19' 0" 2046 1004 3600 239.000 1.76 0.49
C 315 46' 20' 10" 20' 10" 2884 1656 4625 228.000 1,60 0.57
D 290 43' 20' 8" 18'0y2 " 2479 1356 3027 172.000 1.22 0.55
E 290 43' 19' 3" 19' 1658 902 3000 1.82 0.54
F 324 46' 20' 10" 18' 11" 3034 1728 2410 161.000 0.80 0.57
G 305 44' 19' 8" 19' 4% " 1862 883 3475 227.000 1.87 0.47
H 302 46' 27' 6" 17' 1" 3038 1813 985 0.32 0.60
I 300 46' 21' 10" 18' 1" 3285 1960 2150 130.000 0.65 0.60
A. Lagarfoss, vöruflutninga-mótorskip. B. Nýtízku hlífðarþilfarsskip. C. Canadískt
,,Park“-tegund, eitt þilfar. D. „Maurang“-tegund, eitt þilfar. E. Nýtízku hlífðarþil-
farsskip, mótor. F. Ávaxtaskip frá 1939, G nýtízku hlífðarþilfarsskip, mótor. H.
Krónprins Olaf. I. Bretagne.
22
V I K I N G U R