Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.1951, Side 3

Runólfur Jóhannesson:
Fyrri grein
Islenzk skipasmíði
I nýlegum fréttum er frá því sagt, að bæði
Norðmenn og Danir hafi byggt nýja gerð af
fiskibátum og veki þeir á ýmsan hátt athygli
manna.
Þetta er ekki nema eðlileg og sjálfsögð þróun
fiskveiðiþjóða, og sem alltaf á sér stað við og
við, að eitthvað, sem kallast nýjung, og sé það
máske raunverulega, komi fram á sjónarsviðið
qg taki fram því, sem áður þótti gott eða við-
unandi.
Ætlunarverk og starfssvið fiskiskipsins er
ætíð breytingum háð, þótt að sameiginlegu
marki sé keppt. Veiðiaðferðirnar breytast að
heita má frá ári til árs, veiðisvæðin breytast
einnig, sum hinna gömlu og góðu fiskimiða
hverfa og önnur ný finnast, máske langt frá
þeim slóðum, sem áður hafði fiskast á um lang-
an aldur.
Það hlýtur að vera hverri þjóð, sem á heil-
brigðum grundvelli starfar, metnaður, að þau
tæki, sem hún á mest undir hvað afkomu snert-
ir, séu sem haganlegast gerð, og helzt heima-
gerð, ef þess er nokkur kostur. En hjá okkur
íslendingum eru það ábyggilega fiskiskipin, sem
afkoma okkar byggist mest á.
Um langan aldur hefur sú stefna skipað önd-
vegissess, að skip og bátar væru heimabyggð,
eftir því sem frekast var kostur, og má rekja
sögu innlendra skipasmíða jafnlangt landnáms-
sögu Islands að heita má.
Maður gæti nú haldið, að þessi stefna hefði
haldizt, svo mjög sem öll afkoma okkar bygg-
ist á miklum og góðum skipakosti, og öll okkar
minni skip væru byggð hér heima, t. d. öll tré-
skip allt að 300 lesta.
Milli fiskimannsins og fiskiskipasmiðsins
voru ætíð mikil tengsl, sem eðlilegt var. Báð-
um var það metnaðar- og nauðsynjamál, að
skipið yrði sem bezt og haganlegast gert. Af-
koma fiskimannsins gat oltið á því, hvernig
skip reyndist, og á sama hátt gat það orðið'
skipasmiðnum dýrt spaug, að kasta höndunum
til slíkra hluta. Það var og algengt, að skipa-
smiðurinn væri tvennt í senn, sjómaður og
v í K l N G u R
er þjóðarnauðsyn
skipasmiður. Höfuðatriðið í þessari iðju var
það, að jafnframt því að skipið væri vel smíð-
að og vandað að því leyti, varð það að vera
gott sjóskip. Til þess nú að þetta gæti tekizt
sem bezt, var það bezta ráðið fyrir skipasmið-
inn, að stunda sjó eitthvert tímabil, svo hann
af eigin reynd gæti kynnt sér sem bezt allar
aðstæður, og hagað sér svo samkvæmt þeirri
reynslu, er hann fékk á sjónum.
Fiskibáturinn þarf að hafa ýmsa kosti fram
yfir önnur för, af þeirri einföldu ástæðu, að
honum er ætlað að vera gott sjóskip bæði með
og án farms.
Venjulega fer hann úr höfn án farms eða
þá mjög létthlaðinn, en kemur svo einatt að
landi mjög hlaðinn, þegar vel gengur með veiði-
ferðina, en venjulegast þarf að hafa á hinn
mesta flýti. Að vetrinum til er það birtan, sem
skammtar af, þegar landróðrabáturinn á í hlut.
Skipið, sem fiskar í ís, fær ákveðinn dagafjölda
í veiðiferðina, þar verður einnig að flýta sér.
Undir slíkum kringumstæðum er mikils kraf-
ist af fiskibátnum. Fyrst og fremst þarf hann
að fara vel í sjó, hvort sem hann er með eða án
farms. Er vélin venjulegast látin knýja hann
áfram eins og orka hennar leyfir, þótt vont sé
í sjó, og jafnvel treyst á það tæpasta, hvað það
snertir.
Méðan á drætti veiðarfæranna stendur, ligg-
ur báturinn venjulegast ferðlaus eða ferðlítill
undir flötu, og á ýmsan hátt, eftir því sem
bezt þykir henta. Hann þarf einnig þar að gera
skyldu sína, helzt þarf hann að vera rólegur og
léttur í andófi, og liggja vel á veiðarfærum,
sem kallað er.
Það er því ekki furða, þótt lag og fyrirkomu-
lag fiskibátsins sé umdeilt, svo mikið sem það
gildir, að hann sé sem haganlegast gerður á
allan hátt.
Svo mikið liggur hér við, að menn leggja ein-
att á sig kostnaðarsöm ferðalög í þessu skyni,
ef þeir á einhvem hátt gætu aflað sér meiri
fræðslu, með því að hitta starfsbræður sína í
fjarlægum löndum, kynnast högum þeirra og
B7