Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.1951, Page 5

ir þeirra byggðir upp að meira og minna leyti.
Það lá því í augum uppi, að þar sem mikið var
starfað á þessu sviði, þar hlutu einnig beztar
upplýsingar að vera fáanlegar.
Þessi fundarhöld stóðu yfir í tvo daga, og
þegar svo var spurt að því seinni fundardag-
inn, hvort til stæði að láta smíða báta í Svíþjóð,
var því til svarað, að samningar stæðu yfir, en
væru enn ekki fullgerðir.
Svo fór um sjóferð þá. Að fengnum þeim upp-
lýsingum, að það væru Svíarnir, en ekki við hér
heima, sem öðlast hefðu náð í augum valdhaf-
anna, og væri ætlað að inna þessi nýsköpunar-
verk af hendi, máttum við fara heim, — og
fórum heim.
Við tveir, sem héðan fórum, fórum með varð-
skipinu Ægi, lentum í austan stormi og vorum
í 18 kl.st. frá Reykjanesi til Vestmannaeyja, en
urðum svo að bíða í 20 tíma undir Eiðinu, þar
til fært var í land.
Þessar línur um ferðalagið heim set ég hér
aðeins til gamans, en ekki vegna þess að það
sé nein nýjung að tefjast vegna austanáttar á
þessari leið, en það lá við að maður teidi þessa
fyrirhöfn eftir sér, svona eftir á, þar sem ferða-
lagið var farið í hreinu tilgangsleysi eða án
nokkurs þess árangurs, sem þó fyllilega var bú-
izt við að yrði af þessari skipasmiðaför til
Reykjavíkur.
Áframhald sögunnar er öllum kunnugt. Bát*
arnir, sem byggðir voru í Svíþjóð, hafa ekki
þótt hingað til sýna nokkra yfirburði fram yfir
skip og báta, sem gerð hafa verið hér heima.
Mikið dróst með smíði þeirra fram yfir það, sem
upphaflega var gert ráð fyrir eða samið um,
og sitt af hverju er vitað í sambandi við þá,
sem ekki skal farið út í að þessu sinni. Hvort
verðið var minna, sem þeir fengust fyrir, en
verð báta smíðaðra hér heima, geta þeir bezt
um borið, sem keyptu þá, en ég hefi ekki heyrt
neitt um að svo hafi verið. Aftur á móti munu
margir þeiri’a manna, sem sóttu bátana, hafa
haft gott af þeim ferðalögum, viðvíkjandi kaup-
um á ýmsum heimilisáhöldum og húsgögnum,
sem með þeim voru flutt hingað til lands.
Nýsköpunaráformin héldu áfram, margt var
ennþá óunnið af því, sem ráð var fyrir gert.
Eitthvað mun hafa verið farið að dofna með
Svíana, og litið í fleiri áttir, því að í apríl 1945
sendir Nýbyggingarráð bréf til skipasmíða-
stöðva hér, og óskar tilboða í smíði á 35 smál.
bátum, og var í bréfinu sagt, að ákveðið sé að
láta smíða 25 báta af þeirri stærð. Þessum bréf-
um fylgdu uppdrættir af 35 smál. bát, og einnig
af 55 smál. bát, sem ætlast var til að smíðað
yi’ði eftir.
VÍKINGUR
1 bréfi þessu segir ennfremur:
„Ef þér kynnuð að eiga í fórum yðar teikn-
ingu af bát af svipaðri stærð, sem þér þegar
hafið smíðað eftir og reynzt hefur vel, eða þér
teljið betri, er Nýbyggingarráð reiðubúið að
ræða við yður smíði báta samkvæmt þeirri
teikningu".
Nú hittist einmitt svo á, að á þeirri smíða-
stöð, sem ég vann við, höfðu tveir bátar með
svipuðum stærðum og hér um ræðir verið smíð-
aðir og höfðu að allra dómi reynzt mjög vel.
Það þótti því ekki nema sjálfsagt, að smíða
eftir þeim teikningum áfram, ef um semdist,
enda var sú ákvörðun Nýbyggingarráðs mjög
viturleg og í alla staði réttmæt, að reynslan
yrði frekar höfð með í ráðum heldur en það,
sem óvissan ríkti um hvort vel reyndist.
Samt var nú reyndin sú, að örðugt ætlaði að
verða að fá að smíða eftir öðrum teikningum en
sendar höfðu verið frá Reykjavík, þrátt fyrir
gefin loforð Nýbyggingarráðs. Ýmislegt var
fundið til sem sönnun þess, að okkar bátalag
hér í Eyjum væri ekki sem heppilegast, og í
bréfi sem hingað barst, var m. a. sagt, að höfn-
in hér í Vestmannaeyjum væri ekki nógu djúp
fyrir þessa báta.
Slíkar staðhæfingar sem þessar eru varla
þess verðar, að segja þær eða setja á prent,
nema í eitt skipti, en ég verð þó að minnast
þeirra hér, þótt mér leitt þyki, því þær sýna
berlega þá óvandvirkni, sem í frammi var höfð,
og ókunnugleika á staðháttum, sem þó hefði
vart mátt eiga sér stað í þessu tilfelli.
Þessum viðskiptum við Nýbyggingarráð lauk
nú samt svo, að hér voru byggðir fjórir bátar,
tveir 65 smál. og tveir um 40 smál., án þess
að stuðst væri á nokkum hátt við aðkomuteikn-
ingar, og er mér ekki kunnugt um annað en
að þeir komist leiðar sinnar bæði utan hafnar
og innan.
Ég hef nú að nokkru reynt að lýsa því, hver
áhrif afskipti ríkisvaldsins höfðu á innlenda
skipasmíði og skipasmíðastöðvar yfirleitt.
Þrátt fyrir góða hugmynd Nýbyggingarráðs
um að taka tillit til skipasmíða almennt, varð
reyndin önnur er til framkvæmdanna kom. Svo
virtist, sem menn utan Reykjavíkur kæmu hér
ekki til greina sem neinir ráðamenn um lag eða
fyrirkomulag skipa og báta, þótt þeir gætu sýnt
það og sannað, að þeir hefðu byggt skip, sem
vel hefðu reynzt og væru reiðubúnir að vinna
áfram á sama hátt. Nei, „sirkilpunkturinn" var
settur í Reykjavík, um hann varð allt að snú-
ast, og oddur hans var meira að segja teygður
alla leið austur í Svíþjóð, og þrátt fyrir vafa-
sama reynslu af líkönum eftir hinum svokölluðu
B9