Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.1951, Blaðsíða 11

Minningarorð:
Magnús Vagnsson, síldarmatsstjóri
Magnús Vagnsson, síldarmatsstjóri, lézt að heimili
sínu á Siglufirði 12. febrúar s.l. og var jarðsunginn
þar nyrða níu dögum síðar. Með honum er genginn til
moldar gagnmerkur maður, sem seint mun gleymast
þeim, er kynntust mannkostum hans og starfsferli.
Magnús var Vestfirðingur að ætt og uppruna; fæddur
að Leiru í Leirufirði, Jökulfjörðum, 3. maí 1890. For-
eldrar hans voru þau hjónin Tormóna Ebenesersdóttir
og Vagn Elíasson sjómaður. Þau eignuðust tvö börn:
Vagnfríði, lengst af húsfreyju á Höfðaströnd í Grunna-
víkurhreppi, gifta Bæring Einarssyni, nú búsetta í
Bolungarvík — og Magnús, sem aðeins var misseris-
gamall, er faðir hans drukknaði. Ólst hann eftir það
upp með móður sinni einni; fyrst að Dynjanda til 7
eða 8 ára aldurs, en eftir það í Hnífsdal og á ísafirði.
Tormóna var merkileg manneskja. Dugnaður hennar
var frábær og lífsgleðin svo djúp og frjó, að hún náði
að ylja öðrum um hjartarætur og auka trú á lífið. Hún
háði lífsbaráttu sína, með dreginn sinn sér við hlið,
af þeim horska sjálfstæðis- og frelsishug, sem henni
var svo eiginlegur. Tormóna var líka ein þeirra 13
kvenna, er fyrstar kynsystra sinna hér á landi, að ég
ætla, gerðu verkfall og mörkuðu með því tímamót í
frumsögu íslenzkrar verklýðsbaráttu. Það var vestur á
ísafirði á fyrsta áratug aldarinnar. Verkfallið varð
nokkuð langvinnt og því þungt í skauti fátækri ein-
stæðingsmóður, sem tæplega átti til hnífs og skeiðar,
en það er til marks um manndóm Tormónu, að þá greip
hún til þess úrræðis að taka sér sleggju í hönd, fara
upp í steinauðga hlíðina og mylja grjót, sem hún svo
seldi. Mun slíkt harla óvenjulegt tiltæki, og sennilegt,
að ýmsir hafi vart mátt á milli sjá, hvort „kvenlegra"
var: verkfallið eða steinhöggið.
Þau mæðginin slitu svo að segja aldrei samvistum.
Hann bjó alltaf með henni, þar til hann kvæntist, en
hún hjá honum alla stund eftir það. Tormóna lézt á
sumardaginn fyrsta 25. apríl 1946, 88 ára að aldri.
Allir, sem þekktu Tormónu, dáðust að henni og varð
óhjákvæmilega hlýtt til hennar. En hrifnastur var
hann, sem þekkti hana bezt: sonurinn gáfaði og trygg-
lyndi, er hún hafði lifað fyrir og gefið hið óforgengi-
legasta af auðlegð sinni.
Um fermingaraldur hóf Magnús sjómennsku, sem
varð aðalstarf hans framan af og um miðbik ævinnar.
Vann hann þó um tveggja og hálfs árs skeið sem lærl-
ingur í fyrstu niðursuðuverksmiðjunni á íslandi —
„Pétursborg" á ísafirði — og hugði meira að segja til
framhaldsnáms erlendis, þótt atvikin höguðu því þannig,
að ekkert yrði úr. Gerðist hann um tvítugsaldur háseti
á norskum línuveiðara og fór með honum til Noregs,
fyrst og fremst með iðnnámið fyrir augum.
Skömmu eftir heimkomuna tók Magnús á ísafirði
„pungaprófið“ svokallaða, en árið 1917 lauk hann fiski-
skipstjóraprófi hinu meira við Sjómannaskólann í
Reykjavík. Var hann fyrst stýrimaður m. a. hjá hin-
um fræga og fengsæla skipstjóra Karli Löve, sem
Magnús dáði mjög og taldi „tvímælalaust mesta skip-
stjóra, sem þá var uppi“. (Karl er enn á lífi hér í
Reykjavík, hálfáttræður að aldri). Fljótlega varð haxm
svo skipstjóri sjálfur og sótti skip til útlanda, m. a.
„Kára“ árið 1915, sem hann átti að einum fjórða, en
það var sú fleytan, sem hann mun lengst hafa stjómað
og honum þótti vænst um. Er vísa þessi úr gömlum
formannabrag frá ísafirði:
„Þó að báran brjóti í höfn
og boði fárið leiða,
Magnús „Kára“ á djúpa Dröfn
drífur knár til veiða“.
Magnús stundaði svo sjómennsku sem skipstjóri af
og til fram undir fertugsaldur, síðast á línuveiðaran-
um „Anders", sem hann sótti út til Svíþjóðar fyrir
Óskar Halldórsson. Stundum frá árinu 1924 var hann
þó verkstjóri og síldarsöltunareftirlitsmaður, annaðist
hrognakaup o. fl. fyrir sama mann.
VÍKIN □ U R
95