Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.1951, Qupperneq 14

Samt komst ég að sem háseti á Elliðann á
útmánuðum 1911. Hafði þá norskur maður,
Andreas Förland, leigt skipið. Var áhöfnin
norsk að hálfu leyti og skyldi nú haldið í suð-
urveg, þ. e. suður í Eyrarbakkabugt. Þar átti
að kaupa lifur fyrir lítið verð af allra þjóða
fiskiskipum, sem annars köstuðu lifrinni. Hana
átti svo að bræða til meðalalýsis um borð í
Elliða. Var komið við 1 Reykjavík og tekinn
um borð gufuketill og annar umbúnaður. M. a.
nokkur hundruð sementspokar undir lifrina og
doría svo stór, að hún varð ekki innbyrt, en
höfð í eftirdragi. Ennfremur voru meðferðis
3 kassar af whisky til að mýkja viðskiptin við
væntanlega trollaraskipstjóra.
Svo var lagt af stað frá Reykjavík með birt-
ingu í suðvestan slætti. Ekki hafði vél Elliða á
móti kulinu. Var því tekið til segla og slagað
út flóann. Náðum við til Hafnarfjarðar um
kvöldið með doríuna í kafi og sligaða aftan í.
Sagði þá skipstjórinn, Jón Pálsson, Norð-
mönnunum ákveðið, að fenginni reynslu, að
hvorki væri leggjandi í Eyrarbakkabugt með
skipið né aðrar áætlanir þeirra.
Lágum við í Hafnarfirði það sem eftir var
vertíðar, og þurfti ekki lengra að fara. Feng-
um við þar lifur af margra þjóða skipum, sem
inn komu. Aðallega enskum togurum og norsk-
um lóðaveiðurum. Gegndi ég tveim embættum
um borð,,var aðstoðarbræðslumaður og formað-
ur á doríunni við lifrarflutningana. Kynntist
ég nokkuð ýmsum viðskiptavinunum og hélt
mig þá mest að skipstjórunum, enda voru þeir
stéttarbræður að heita mátti. Ég var þó á
doríunni.
Segir ekki meira af þessu, nema við fórum
heim til ísafjarðar á Elliðanum um lokin.
Nokkru síðar mætti ég Marselíusi Knudsen,
skipstjóra á norska línuveiðaranum „Alken“, á
götu á Isafirði. Hann þekkti mig frá lifrar-
flutningunum í Hafnarfirði.
Spurði hann mig nú, hvort ég gæti vísað sér
á mann, sem hann gæti fengið fyrir háseta.
Datt mér þá samstundis í hug að látast vera
maður, og fannst jafnvel í svipinn, að ég væri
það.
Varð mér nú hugsað til orðstírs þess, er
norskir fiskimenn höfðu á ísafirði um þær
mundir. En þeir voru dæmdir eftir þeim, sem
menn höfðu mest kynni af. Það voru nokkrir
norskir kútterar, vélarlausir, sem stunduðu dor-
íuveiðar fyrir Vestfjörðum. Þetta voru árlegir
gestir á Isafirði og vikulegir meðan vertíðin
stóð. Þeir komu inn á laugardögum og fóru á
þriðjudögum eða seinna. Enginn vissi til, að
þeir ættu þangað annað erindi en að fara á
fyllirí. En það var stundað af svo mikilli alúð,
að ef ekki var til annar kaupeyrir, þá seldu
þeir af sér stígvélin og olíufötin fyrir brenni-
vín. Það var ekki óalgengt, að þeir væru reknir
um borð eða settir inn á sokkaleistunum, og
fyrir kom víst, að þeir væru buxnalausir. Þetta
voru álitin sluddamenni. Og lítill vandi hélt ég
að væri að jafnast á við svoleiðis kalla.
Ég bauð því sjálfan mig fram í skiprúmið
hjá Knudsen. Aðspurður hvort ég væri vanur
og fljótur að beita, lét ég vel yfir því, en þótti
vissara að geta þess, að Norðmenn myndu hafa
ýmsar aðrar aðferðir við lóðir en Isfirðingar.
Kannaðist Knudsen við það, en sagði ég myndi
fljótt venjast því, sem frábrugðið væri.
Þar með réði hann mig. Ég fór samstundis
um borð og við út á veiðar.
Er ekki að orðlengja það, að skiprúmið var
miklu erfiðara en ég hafði gert mér í hugar-
lund. Þama var valinn máður í hverju rúmi —
nema íslendingsins. Ég var engu vanur, nema
nokkuð á skaki. Þeir þaulvanir og hörkumenn.
Ég óharðnaður heimaalningur.
Ég held það almennt viðurkennt, að fiskimenn
séu hraustustu sjómenn hverrar þjóðar og á
þessum árum voru Háleygir og aðrir norðlend-
ingar taldir hraustastir fiskimenn í Noregi og
eru máske enn. Skipshöfnin á „Alken“ var öll
frá Hálogalandi og býsna ólík doríuköllunum,
sem áður er getið. Við þeim hefði ég haft, en
hvernig sem ég reyndi, gerði meira en ég gat
og hélt við gráti af bræði að geta ekki haldið
í við Háleygina, þá varð ég að þola þá smán
þessa þorskvertíð til enda að vera seinastur að
beita.
Fyrir utan dugnaðinn var skipshöfnin á
„Alken“ fyrirmyndarfólk. Hef ég eignast eins
góða félaga síðan, en enga betri.
Skipstjórinn sómdi sér vel með slíkum mönn-
um. Fiskikóngur þessa vertíð og fleiri, yfir
Norðmönnum á íslandsmiðum.
Og sá prúðasti yfirmaður, sem ég hef kynnst.
Ég var með honum tvö sumur. Hann bölvaði
aldrei fyrra sumarið, en tvisvar hið seinna,
enda voru þá ærin tilefni og þó oftar hefði
verið. Honum gekk þó ekki til trúhræsni. Og
hef ég aldrei heyrt annars eins hófsmanns getið
í þessum efnum.
Svo fórum við á síldveiðar. Þar þarf ekki að
verða eins mikill mannamunur, þó óvaningur
slæðist innan um. Enda líkaði mér nú betur.
Við héldum út frá Raufarhöfn. Þar átti út-
gerðarmaður „Alken“, Th. S. Falck í Stavang-
er, söltunarstöð og rak hana sem íslenzkur væri.
Allir ráðamenn á þeirri stöð voru norskir. Is-
lendingar þóttu þá almennt, hvorki þarna né
9Q
VÍKINGUR