Sjómannablaðið Víkingur - 01.05.1951, Blaðsíða 24

Runólfur Jóhannsson:
Síðari grein
íslenzk skipasmíði
I veiðistöð eins og Vestmannaeyjum vita allir,
að afkoma fólksins, sem þar býr, veltur á því,
að hægt sé að ná sem beztum afla, á tiltölulega
skömmum tíma, sem aðalfiskimagnið er hér á
vetrarvertíð yfirleitt. Til þess að slíkt geti orð-
ið, þurfa bátarnir að vera á allan hátt sem bezt
í stand settir. Þetta vita sjómennirnir bezt, sem
á þeim róa, og haga sér samkvæmt því.
Það er með sanni hægt að segja, að fyrir
hvert aðalúthald eru fiskibátarnir hér stand-
settir svo vel sem frekast verður á kosið, og á
þetta sér stað nær undantekningarlaust, og það
er einmitt þetta, sem hjálpar til að forða slys-
unum, og að bátar geta furðu lengi verið ör-
uggir og vel sjófærir, þótt gamlir séu, sé þeim
vel við haldið.
í skjóli hafta og sljórra stjórnarvalda hef-
ur hnignun innlendrar skipasmíði beðið þann
hnekki, sem tíma tekur að endurbæta, og ef
ekki verður hafizt handa, hefur hér það tjón
orðið fyrir þjóðina í heild, sem vart er hægt
að sjá hvern endi hefur.
Efnilegir ungir menn, sem hér lærðu skipa-
smíði á árunum 1941—1947, hafa nú flestir
tekið sér annað starf fyrir hendur, og sumir
byrjað nám í öðrum iðngreinum. Skipasmíða-
stöðvar þær, sem hér störfuðu með blóma og
uppgangi þessi ár, eru sumar hættar, en aðrar
hjara að heita má, og efni allt til skipa og báta
að mestu til þurrðar gengið. Og í verstöð eins
og hér, sem hefur haft sína 60—80 fiskibáta,
væri það sízt of mikið, þótt tveimur bátum
væri árlega hleypt af stokkunum að meðaltali.
Það væri sízt meira en nauðsynlegt viðhald og
endurnýjun fiskiflotans í þessu byggðarlagi.
*
Ég minntist á það í upphafi þessarar grein-
ar, hversu rík tengsl hefðu verið millum fiski-
mannsins og fiskiskipasmiðsins. Á þessu hefur
hin síðari ár orðið allmikil breyting til hins
verra.
í millum þessara aðila hafa smeygt sér bæði
einstaklingar og stofnanir, sem fyrst og fremst
hafa það að markmiði, að ná sem mestum ráð-
er þjóðarnauðsyn
um, og í skjóli þeirrar ráðsmennsku stutt að
sínum eigin hag.
Skipasmíðaiðnaðurinn íslenzki hefur að vísu
löngum átt við ýmis konar erfiðleika að etja,
og keppninauta, sem gjarnan hafa viljað hann
feigan.
Innlendir áróðursmenn erlendra skipasmíða-
stöðva hafa löngum verið á næsta leiti og notað
hvert það tækifæri sem gafst, sínu áhugamáli
til framdráttar.
Það var háttur sumra kaupsýslumanna, að
panta báta frá útlöndum, og eiga svo part í
þeim á eftir, og voru að þessu allmikil brögð
hér í Vestmannaeyjum um nokkurt skeið. En
þrátt fyrir mjög mikinn aðstöðumun innlendra
og erlendi-a skipasmíða, bæði með efnivið og
vinnutæki, varð aldrei svo langt gengið, að inn-
lenda iðnaðinum á þessu sviði stafaði bein hætta
af. Kann hér tvennt að hafa komið til greina,
í fyrsta lagi, að allmikill kostnaður varð við að
sækja bátana og lagðist tiltölulega mikið á
hverja smálest, því hér var oftast um frekar
litla báta að ræða, eða frá 12—30 smál. í öðru
lagi, að þénusta umboðs- eða kaupsýslumanns-
ins hér hafi jafnað það, ,sem á vantaði, og er
það mjög sennilegt.
Ég minnist áranna 1919—1930. Á þessum ár-
um var hér mjög mikið smíðað af nýjum bát-
um, þótt að vísu einn og einn flyti með frá út-
löndum. Það var á þessu tímabili, eða árið 1926,
að Árni Helgason á Eyrarbakka hafði hug á að
fá sér bát, og að sjálfsögðu var honum opin
leið að fá hann tilbúinn frá Fredrikssund, sem
þá var aðallega verzlað við með þá báta, sem
hingað fluttust tilbúnir.
En það var nú svona og svona fyrir Eyrbekk-
ingana að fá bát frá útlöndum. Þeir vildu hann
heldur heimagerðan, ef þess væri nokkur kostur.
Þar voru fastgróin tengsl milli fiskimannsins
og fiskiskipasmiðsins og höfðu verið það um
langan aldur. Það var því afráðið, að byggja
bátinn þar heima, en allt efni sem til hans
þurfti var ákveðið að fá frá Fredrikssund í
Danmörku.
13B
V I K I N G U R