Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1951, Blaðsíða 17

kafbáti, sem sökkt var skammt úti fyrir einni af stærstu
höfnum Kyrrahafsstrandarinnar. En því var haldið
leyndu af hemaðarástæðum.
Hann tók þátt í fyrri heimstyrjöldinni, sem yfir-
maður í upplýsingaþjónustu, fyrst með Frökkum,
síðan Bandaríkjamönnum. Hann er stúdent frá Simon
Lake. Fann upp kjölrétta kafbátinn og fékk einkaleyfi
á sérstökum öndunarútbúnaði fyrir kafara árið 1898.
Alls hefur hann tekið að sér 102 djúphafs björgunar-
störf. 67 þeirra heppnuðuzt, en hætt var við hin, ýmist
vegna vafasams ábóta eða slæmra aðstæðna.
Við fyrstu kynni geturðu varla hugsað þér að Ellis
skipstjóri hafði verið vitni að mörgum slysum og dauða.
Þú sérð fyrir þér háan, vingjarnlegan mann, með
stálgrátt hár, sem ber sig eins og tvítugur væri, svo
tekurðu eftir nokkurri missmíði á andlitinu og ef þú
kynnizt honum vel, segir hann þér kannske frá því, að
orsökin sé læknisaðgerð, sem er í því fólgin, að silfur-
plata er undir skinninu hægra megin — menjar eftir
sprengjubrot í fyrri heimstyrjöldinni. Þú tekur einnig
eftir að hann stingur aðeins við er hann gengur —
afleiðing af sprengju við björgunarstarf, þar sem
hurð skall nærri hælum. Hann talar aldrei um aðrar
menjar á hinum spengilega, granna líkama sínum, en
þær eru eftir áverka af slysum og í stríði og á hver um
sig sína sérstöku sögu.
Það er erfitt að fá Ellis til að segja frá, svo að eitt
sinn er hann minntist á fjársjóðsleit, gekk ég á lagið.
Rómantík hinna sjö úthafa!
Ég hefi ekki upplifað mikla rómantík í starfinu, sagði
hann brosandi. Mál hans var eins og vænta mátti hjá
stúdent frá Harward eða Heidelberg.
Fjársjóðsleit er venjulega eins og hver önnur erfiðis-
vinna og oft tilgangslaust ómak. Ójá, ég hef nokkrum
sinnum hlaupið eftir upplýsingum um fjársjóðaskip
og fundið nokkra gamla kláfa í Karabíska hafinu.
Grautfúið timbur og þjóðsögur, en ekkert innanborðs,
sem svaraði kostnaði að eiga við. Slíkt skeður stundum
— og þó. Ég þekki mann, sem á f jársjóðsskip.
Fjársjóðsskip? spurði ég undrandi.
Já, hann áætlar að í því sé um ein milljón í gulli
og silfri. Ég held að þetta sé ósvikið, gamalt, spænskt
járnskip.
Þú átt við að hann hafi ekki tekið þessi auðæfi
upp úr sjónum?
Af hverju ætti hann að gera það? Til þess að greiða
tekjuskatt af því? Þar sem skipið liggur er það alveg
eins og sparisjóður. Ár hvert tekur hann nægilega
mikið, til þess að geta lifað konunglega.
Gæti ekki verið að aðrir kæmust í glásina?
Það er ekki svo hætt við því. Til þess þarf að þekkja
staðinn nákvæmlega upp á hár. Auk þess útheimtir
það fyrsta flokks köfunarútbúnað. Þetta er mjög hættu-
leg köfun vegna dýpis.
Ég spurði hann hvaða hættur fylgdu slíkum köfunum.
Hættur? Ellis skipstjóri hugsaði sig um. — í fyrsta
lagi eru nokkrar hættulegar skepnur þama niðri. Há-
karlar, sumir þrjátíu feta langir, með kjaft eins og
opna bílageymzlu og þétta röð af rakhnífabeittum
tönnum, sem vísa innávið. Þá átta arma kolkrabbar,
sumir tuttugu og fjögur fet í þvermál og spúandi bleki,
svo að þú færð ekki séð hvort hann er að koma til
þín, eða draga þig til sín. Þá illhvelið og Moray-állinn,
tíu feta ormdjöfull, sem felur sig í hellum kórallsins og
hefur kjaft eins og krókódíll og er hræðilega skapvond-
ur, og síðast en ekki sízt, Barragudan, sem skipar sér
í hópa til árása, eins og hákarlinn. En meira en allt
þetta óttast kafarinn tilviljunarslysin.
Sem kafari sjálfur gat Ellis útskýrt slysahættu
starfsins. Beyjuloka á loftleiðslu er auðvitað hættuleg
og getur orsakað örkuml eða dauða. Að flækja sam-
bandsleiðslunum niðri í skipsflaki og missa loftgjöf er
vitanlega slæmt, og ef slíkt kemur fyrir, hefur kafar-
inn aðeins þrjár til sjö mínútur til að komast upp á
yfirborðið áður en hann deyr af kolsýruskorti, en senni-
lega er þó þrýstingurinn kvalafyllsti dauðdaginn. Einu
sinni vann hjá mér kafari, sem dó þannig, sagði björg-
unarstjórinn. Það var einu sinni við björgun á pening-
um. Þú manst eftir skipa-spilavítunum útaf ströndum
Californíu 1930. Þegar lögreglan tók í taumana, sukku
sum þessara skipa á leyndardómsfullan hátt. The
Star of Scotland, stundum kölluð The Star of Hollyood,
liggur í brimgarðinum við Santa Monica á tíu faðma
dýpi. Mér hefur tvisvar mistekizt að ná henni upp, en
ég ætla að reyna einu sinni til.
Svo var það Johanna Smith. Hún sökk eina mílu
útaf Long Beach, með þúsundir dollara í peningaskáp-
um, spilakössum og skúffum, mestallt silfurmynt.
Ég gerði samning um að ná upp peningunum og
öðrum verðmæti, undir eftirliti eiganda og tollgæzl-
unnar á staðnum, Áður en vika var liðin höfðu hinir
tveir kafarar mínir náð upp öllum peningunum og
mestöllu öðru verðmæti. Kvöld eitt, er við hættum og
fórum í land, var aðeins eftir einnar klukkustundar
vinna daginn eftir. Annar kafarinn, A1 Johnson, var
snjall og bráðduglegur fjölskyldumaður, sem kallaður.
var „Gapinn“, vegna þess að hann tók stundum að
sér störf, sem aðrir kafarar vildu ekki eiga við. Honum
hlýtur að hafa legið á að losna og komast í annað
starf, því án þess að láta okkur vita, fór hann aftur út
um kvöldið og kafaði einn niður. Við myndum aldrei
hafa leyft þetta, því aðstoðarmaður hans var óvanur
og útbúnaður hans ekki í góðu lagi. Hann notaði, að
mig minnir, japanskan hjálm, óvandaðan að gerð.
Hjálmurinn verður að vera góður. Eitt öryggistækið
er loka, sem hleypir loftinu niður um slönguna, en
ekki upp aftur, þegar dælt er. Önnur loka hleypir
loftinu frá kafaranum, þegar þörf er á endurnýjun.
Þessi loka er mjög áríðandi og þarf ætíð að vera í góðu
lagi, því að í búningnum þarf ávalt að vera nokkur
þrýstingur og mynda rúm í kringum allan líkama
mannsins. Þetta er skiljanlegt, þegar þess er gætt,
að þrýstingurinn utanfrá eykst um ca. eitt pund á
ferþumlung við hver tvö fet, sem neðar dregur. Á
tíu faðma eða sextíu feta dýpi er því þrjátíu punda'
þrýstingur á hvern ferþumlung — nægilegur til að
drepa mann, ef óhapp kemur fyrir.
Ellis skipstjóri kveikir sér í vindling og heldur
síðan áfram, daufur í dálkinn. — Ef allir hefðu verið
við vinnu, myndi öðrum kafara kannske hafa tekizt
að bjarga „Gapanum“. Síðar fundum við út, að hann
hafði lent í flækju niðri í skipinu og dælan orðið algjör-
lega gagnslaus. Hið versta skeði. Öryggislokan bilaði og
loftþrýstingurinn dvínaði. Hann gaf merki, en það kom
VÍ KI N G U R
299