Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.1956, Blaðsíða 7

Ég tel líklegt, að friðunin hafi átt sinn stóra þátt
í því, að afli báta þessara var sæmilegur eftir at-
vikum.
Álit mitt um áhrif af útfærslu landhelgis — eða
friðunarlínunnar er á þessa leið:
Ágangur veiðiskipa á djúpmið út af Vestfjörðum
hefur aukist, sem bæði eyða fiskigöngum og trufla
þær.
Vetrargöngur hafa að mjög litlu leyti gengið inn
fyrir friðunarlínuna, nema einn vetur, er fiskur gekk
alveg inn í Djúp, og aflaðist þar sæmilega í janúar,
en þá voru bæði síðari hluta desember og mestan
hluta janúar, oftast sjógarðar og snjóhríðar, svo að
oft var ekki togandi á hafinu úti fyrir.
Aðstaða smábáta til veiða hefur batnað bæði með
lóðir og færi, einkum þó norðan við Djúpið, þar sem
þeir hafa rýmra veiðisvæði friðað en áður.
Ég vil að lokum láta þess getið, að mjög tregur
afli hefur verið hér seinni hluta sumarsins, bæði á
handfæri og lóðir, þrátt fyrir það þó áta, og þá eink-
um síld, gekk hér í Djúpið í sumar, en óhagstætt tíð-
arfar mun eiga nokkurn þátt i því“.
Þá er skýrsla Þórðar greinagóð og kemur víða við:
„Landhelgin er okkur Vestfirðingum hugleikið efni
og varðar okkur líklega einna mest allra landsmanna
vegna þess að grunnsæfispallurinn er svo stór hér og
ágengni togara því mjög mikil með öllum Vestfjörð-
um.
Um spurningu yðar varðandi friðunina er það að
segja, að hún hefir lítil áhrif hér, þó er því ekki
að leina, að afli á smábáta hefir heldur batnað sein-
ustu ár, og best síðastliðið sumar.
Er það smáfiskur og smáýsa um það bil til helm-
inga sem aflast, sennilega uppalið í Breiðafirði eða
Faxaflóa. Allmikið magn virðist af þessu og var
aðallega sótt á mið frá Deild og vestur að Gelti,
1-3 sjómílur frá landi. Virtist afli lélegur út af
Sauðanesi og Önundarfirði, en annars var framan af
sumri óvenjugóð fiskgeignd undir Barða og í Ön-
undarfjörð, var afli þar á færi með ágætum fram
eftir sumri. Það virtist mikið minni afli ef farið
var 5-6 mílur, enda þar oftast útlendir togarar.
Virðist afli á ýsu hafa glæðst út af Vesturlandi,
en ekki gott að segja um það nákvæmlega vegna á-
gengni togaranna.
Á djúpmiðum 20-25 mílur, var vænn þorskur, virt-
ist þar vera á ferðinni nýr árgangur að koma til
hrygningar í fyrsta sinn og varð þá harður bardagi
milli báta okkar og togara og mistum við einn bát
„Súgfirðing" í þeim átökum. Eyðilögðu togarar afl-
ann svo að seinnipart febrúar var sá fiskur tvíst-
raður og enginn afli, svo stærri bátar okkar fóru að
sækja suður undir Jökul af eðlilegum ástæðum, þeg-
ar afli er hér þurausinn".
Loks rekur Sigurður lest Vestfirðinga með sterkum
rökum fyrir því, að vestramiðin við ísafjarðardjúp
þurfi að friða álíka vel og nú er gert við grunnmiðin
og firðina. Hann segir svo:
„Um það hver áhrif stækkun landhelginnar hafi
haft á fiskveiðarnar hér við Vestfirði, er óhætt að
fullyrða, að það er almanna-rómur hér á Vestfjörð-
v í K I N G U R
um, að hún hafi orðið til svo mikillar blessunar, að
varla sé hægt að gera of mikið úr því.
Það hefir brugðið svo við, að aflinn hér við Vest-
firði á þeim miðum, sem voru að eyðileggjast, er nú
orðinn svo langtum meiri en orðið var og þakka þeir,
sem með þessu fylgjast, þetta víkkun landhelginnar.
Svo mikill er munurinn, að nú geta sjómenn haft
góða atvinnu af því að stunda veiðar á litlum bátum
þann hluta ársins sem gæftir leyfa, en það var orðið
þýðingarlaust að líta við þeirri atvinnu. Ég þekki
þetta af eigin reynslu. — Ég hefi lifað báða dagana.
Og um þetta — að það fiskast meira á þessum mið-
um en orðið var — ber öllum vestfirzkum sjómönnum
saman. Og svo er reynslan — alls fjöldans — ólýgn-
ust. Þá eru sjálfir Firðirnir. í fyrrahaust og s. 1.
haust mátti heita að þeir væru fullir af fiski. Héðan
úr Dýrafirði eru þess dæmi, að menn, sem keyptu
trillubáta og réru þeim til fiskveiða í fjörðinn og
fjarðarmynni í ca. einn og hálfan mánuð, höfðu at-
vinnu af því. En fyrir fáum árum fékkst ekki „í soð-
ið“. Það var stígið gæfuspor með því að víkka land-
helgina.
Sný ég mér að því, sem verður að gera í landhelgis-
málinu hér vestra. Það eru vetrarmiðin við ísafjarð-
ar djúp. ísfirðingar eru búnir að kvarta, og það af
alvarlegum ástæðum. Erlendir togarar eru að eyði-
leggja þau. Það þarf að færa mikið út landhelgis-
línuna á þeim svæðum. Vonandi mega íslendangar
ráða því. En þar mun þurfa alvöru og harðfengi til,
eins og þurft hefir við það sem búið er.
Mið þessi eru að miklu leyti fyrir utan þá línu
sem ákveðin er, og eru erlendir togarar því svo frek-
ir, að þeir eyðileggja veiðarfærin fyrir þúsundir og
tugþúsundir kr. með því að „toga“ vægðarlaust yfir
þau, rétt hjá bátunum. Og mesta mild er það, að ekki
hafa fleiri skip og mannskaðar hlotizt af, en orðið
er. En afla- og veiðarfæratjón er gífurlegt. Það er
ekki með sanngirni hægt að segja að íslendingar hafi
verið frekir í þessu máli — landhelgismálinu —
yfirleitt. Og mun hér eins og víðar, „sígandi lukkan
bezt“. Og meira verður að gera en búið er fyrir
hin nefndu mið. Þau eru i mikilli hættu“.
Þannig farast hinum kunnugu sjóvönu mönnum orð
um vestfirsku miðin og hið ískyggilega ástand við
„Djúpið“, sem orðið er svo alvariegt, að tveir al-
þingismenn, þeir Hannibal Valdimarsson og Eiríkur
Þorsteinsson hafa á Alþingi lagt fram tillögu til
þingsályktunar um stækkun friðunarsvæðis fyrir
Vestfjörðum.
Vísa ég til þessa skjals, sem er nr. 395 og 154. mál
á 73. löggjafarþingi 1953-54, en leyfi mér að taka
upp nokkra kafla úr því, sem helzt máli skipta í
þessari ritgjörð.
„Svo hagar til, eins og kunnugt er, að úti fyrir
Vestfjörðum eru einhver fiskisælustu togaramið í
heimi, „Halamið". Á þau leitar nú miklu meiri fjöldi
skipa en nokkru sinni fyrr, og stunda þau, einkum
útlend skipin, oft veiðiskap allt utan af Hala og
upp að nýju friðunarlínunni, sem nálega alls staðar
fyrir Vestfjörðum færðist aðeins út um eina sjómílu.
63