Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1967, Blaðsíða 52

Dr. Richard Beck.
Sjómannablaðið VlKINGUR er
mér alltaf kærkominn lestur, og
svo var um 7.—8. tölubl. þessa
árs. Forsíðumyndin af Eskifirði
vakti upp gamlar og ljúfar minn-
ingar, því að þar átti ég heima
all lengi á yngri árum, og er þar
frænd- og vinamargur. Þá las ég
með mikilli athygli greinina um
Sjóminjasafn Bandaríkjanna,
Mariners Museum, Newport
News í Virginiu,íþýðingu Björns
Ólafssonar, og um annað fram
vegna þess, að þar er vikið að
styttu Leifs Eiríkssonar, sem
skipar ágætt og virðulegt rúm á
safninu.
Kom mér í hug, að vei færi á
því að skýra lesendum VÍK-
INGSINS frá því, hvernig Leifs-
styttan komst á safnið, ekki sízt
vegna þess, að það var fyrir
áhuga og atbeina íslendinga vest-
an hafs og forgöngu Þjóðræknis-
félags Islendinga í Vesturheimi.
Er það löng saga og verður hún
hér einungis rakin í nokkrum
megindráttum.
Eins og getið er í greininni, er
hér um að ræða eirsteypu af hinni
miklu styttu Leifs, sem Banda-
ríkin sæmdu Island að gjöf Al-
þingishátíðarárið 1930. Gekkst
Þjóðræknisfélagið á sínum tíma
fyrir því, að fjársöfnun fór fram
meðal Islendinga vestan hafs til
Leifsstyttan í sjóminjasafni
Bandaríkjanna
Góðvinur Víkingsins, dr. Richard Beck prófessor, liefir sent okkur
eftirfarandi grein, einkar fróðlega, um styttu Leifs Eiríkssonar, er
nú skipar veglegan sess í Sjóminjasafni Bandaríkjanna.
Enda þótt prófessorinn, af meðfæddri liæversku, hafi sleppt að minn-
ast á þann mikla þátt, sem hann átti i því að eirsteypan var gerð
fyrir söfnunarfé Vestur-íslendinga að tilhlutan Þjóðræknisfélagsins,
þá væri ekki úr vegi að minna á að hann var va/raforsei þess á á/r-
unum 193J,—19J,0, forseti 19.10—19i6 og aftur 1957—1963. Mun hann
þvi hafa átt sinn ómælia hlut af þessu vinabragði við „gamla
landið.“ G. J.
þess að greiða kostnaðinn við að
láta gera umrædda eirsteypu, og
stóð hún upprunalega fyrir fram-
an skála íslands á Heimssýning-
unni í New York 1939.
Að sýningunni lokinni varð það
að ráði, að styttunni var fenginn
staður á Sjóminjasafninu, en þó
aðeins til bráðabirgða, því að
hlutaðeigendur gerðu sér góðar
vonir um það,að Þjóðþing Banda-
ríkjanna mundi veita nægilegtfé
til þess að láta flytja styttuna til
höfuðborgarinnar, Washington,
D. C. og staðsetja hana þar. Lá
mál þetta lengi fyrir í þinginu,
en þrátt fyrir forgöngu og stuðn-
ing merkra áhrifaríkra ágætis-
manna, bæði innan þings og utan,
fékkst fjárveiting þessi eigi sam-
þykkt, og kom þar margt til
greina, sem hér verður eigi rak-
ið.
Þegar sýnt þótti, að slík fjár-
veiting fengist eigi, en hins veg-
ar um svo háa fjárupphæð að
ræða, að eigi var talið unnt að
afla hennar með nýrri fjársöfnun
meðal Vestur-Islendinga, heimil-
aði ársþing Þjóðræknifélagsins
stjórnarnefnd félagsins, að af-
henda Sjóminjasafninu styttuna.
Var það gert með bréfi af hálfu
stjórnarnefndar til forstjóra
safnsins dags. 28. janúar 1963,
þess efnis að Leifsstyttan væri
þar formlega afhent safninu til
varðveizlu (en ekki eignar) um
óákveðinn tíma. Hafði stjómar-
nefndin, áður en sú ákvörðun var
tekin, ráðfært sig um málið við
heiðursfélaga og velunnara fé-
lagsins, Ambassador Thor Thors,
og aðra, sem þar komu mest við
sögu. En Ambassador Thors og
dr. Vilhjálmur Stefánsson, er
einnig lét sér mjög umhugað um
þetta mál, höfðu lengi. verið ein-
dregið þeirrar skoðunar, að Leifs-
styttan væri miklu betur komin á
safninu heldur en í Washington,
þar sem myndastyttur merkis-
manna eru svo að kalla á hverju
strái, og myndi Leifsstyttan því
hvergi nærri hafa vakið þá at-
hygli þar í borg, sem hún vekur
á safninu. Leit stjórnarnefnd
Þjóðræknisfélagsins sömu augum
á málið, og taldi, að með ofan-
greindri ráðstöfun væri því far-
sællega til lykta ráðið, enda er
það löngu komið á daginn.
Stuttu eftir þj óðræknisþingið í
febrúar 1963, barst stjórnar-
nefndinni þakkarbréf frá for-
stjóra Sjóminjasafnsins, sem ver-
ið hafði fjarverandi, og því eigi
átt þess kost að svara fyrra bréfi
nefndarinnar um ráðstöfun stytt-
unnar.
Lét hann í bréfi sínu í ljós
mikla ánægju yfir því, að safn-
VÍKINGUR
308