Sjómannablaðið Víkingur - 01.05.1968, Blaðsíða 18

ViS síSustu aldamót var viShorjiS á NorSurlöndum meS þessum hcetti,sem nvyndin sýnir.
Hestvagnar jlutlu steinolíu til viSskiptavina.
SAGA OLÍUIUHIAR
Jarðolía var fyrrum meðal
gegn magakvillum.
Enn hefur olía ekki fundizt á
NorSurlöndunum, hvorki á landi
né í sjó, en ekki er þó örgrannt
um, að dag nokkurn lendi jarð-
borinn í æð, sem í er olía eða
jarðgas. Þá hefst kannske ævin-
týr. Og þá verður ef til vill bylt-
ing í framförum. Gullið er ekki
einrátt í því að breyta örlögum
þjóða. Olían gerir það engu síður.
Vöntun á henni hefur valdið því,
að þjóðir hafa fallið í óvinahend-
ur, og oft hafa fátæk ríki náð
fjárhagslegum styrkleika vegna
gnægð olíu í löndum þeirra.
Jarðolían er þýðingarmikil, en
það hefur mönnum ekki alltaf
verið ljóst. Frá örófi alda hefur
olían á sumum svæðum komið
upp á yfirborðið ýmist sem pyttir
eða dreytt út úr gljúpum klett-
um. Hin límkennda olía vakti
ekki neina ánægju hjá þeim, sem
áttu heima í nánd við þessa staði,
og alls konar hindurvitni ríkti
þar.
Persneskir elddýrkendur litu
olíuna sem heilagan vökva og
fluttu hana með mikilli varfærni
á úlföldum til mustera sinna, þar
sem hinum heilaga eldi var við-
haldið.
1 hinu foma menningarþjóðfé-
lagi gátu menn sundurgreint
olíuna í nokkur sjálfstæð efni
hennar. Þannig þekktu Egyptar
asfaltið, sem þeir notuðu sem
tengiefni við húsasmíðar. Einnig
notuðu þeir það við smurninga
sína.
Galdramenn og skottulæknar
notuðu olíuna sem læknismeðal.
Mönnum skildist, að geysilegir
bundnir kraftar fólust í hinni
svörtu olíu, og sá sjúkdómur var
ekki til, sem ekki var hægt að
lækna með því að taka inn þenn-
an límkennda vökva, sem svo
auðveldlega læknaði óþægindi í
maga.
Hinar herskáu Amazonkonur
blönduðu barnablóði saman við
olíuna og nudduðu síðan hörund
sitt með vökvanum. Átti þetta að
gera þær ósæranlegar af vopnum
óvina sinna.
Að sjálfsögðu átti olían eftir
að verða enn áhrifameiri í hern-
aði. Snemma á miðöldum var
hreinsuð jarðolía blönduð saman
við duft úr óleskjuðu kalki. Mynd-
aði þetta kjarna í eldvörpum,
sem varpað var að óvinum. Á-
hrifin voru svo óskapleg af þessu
verkfæri, að rómanska kirkjan
samþykkti árið 1139 bann við
notkun þess. Var eldvarpan köll-
uð „gríski eldurinn".
Svo undarlegt sem það má vera
var hætt við notkun þess og þá
á þeirri forsendu, að lítilmann-
legt þótti að nota slíkt vopn í
hernaði.
Það var ekki fyrr en um miðja
síðustu öld, sem raunveruleg
notkun olíunnar hefst. Frum-
kvæðið áttu Bandaríkin. 1 Pen-
sylvaníu var unnið salt úr jörðu.
Ef borað var niður fundust oft
vatnsæðar með ríku saltinnihaldi.
Saltbrunnar, sem urðu til á þann
hátt, gáfu mikið í aðra hönd, en
nokkuð skyggði á dýrðleikann, að
brunnarnir sumir eyðilögðust af
illa lyktandi og óhreinkandi olíu,
sem kom upp í þeim.
Lyfsali nokkur Kier í Tarent-
um tók þá upp fyrri alda aðferð
og setti olíuna í flöskur, sem
hann síðan seldi sem sérlega gott
lyf. Flöskur hans með mynd utan
á af saltbrunnunum og jarðbor,
VÍKINGUR
158