Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.1973, Blaðsíða 9

Verbúðarhverfi í Þorlákshöfn 1916.
byggði í Þorlákshöfn. f því var
pakkhús í norðurenda en sölu-
búð í hinum. Þetta hús bauð nú
Jón klerki til guðsþjónustuhalds
á upprisuhátíðinni. Prestur tók
því með þökkum og ekki stóð á
sjómönnum að hjálpa til við und-
irbúning. Þeir tóku til í húsinu og
slógu úr því alla glugga í hlið-
inni sem vissi fram á hlaðið. Hús-
ið fylltist á augabragði en nokkur
hundruð vermenn voru á hlaðinu
við einn opna gluggann og hlust-
uðu á prestinn, sem stóð og tal-
aði inni í húsinu. Söngflokkurinn
var inni en hár og skír söngur
hans barst til alls þessa fjöl-
menna safnaðar, sem bæði úti og
inni hlýddi á boðskap upprisun-
ar í ræðu og söng.
Eftir sr. Ólaf Ólafsson kom
nafni hans Magnússon að Arnar-
bæli austan frá Sandfelli í öræf-
um. Hann var bæði skörulegur
prestur og skyldurækinn embætt-
ismaður. Hann lét ekki niður falla
guðsþjónusturnar í Þorlákshöfn,
heldur hélt þeim uppi nokkuð
reglulega a. m. k. tvisvar á ver-
tíð eftir því, sem ástæður leyfðu.
En nú fór gengi hafnar heilags
Þorláks mjög að dvína og róðrar-
skipum þar óðum fækkandi með
öðrum og stórfelldum breytingum
á sjósókn og útgerðarháttum bæði
austanfjalls og annarsstaðar. Jón
Árnason andaðist árið 1912 og
eftir það valt á ýmsu í sögu
Þorlákshafnar og um tíma var
svo komið að í þessari nafnfrægu
útróðrarstöð voru öll segl felld
og allar árar lagðar í bát í bók-
staflegum skilningi. Nokkru síð-
ar hófst svo uppbygging Þor-
lákshafnar hinnar nýju. En það
er önnur saga.
VÍKINGUE
Staðsetningarherfi
eftir Ólaf Vigni Sigurösson
„Hvar er skipið statt?“ Þess-
ari spurningu svara ótal skip-
stjórar og stýrimenn oft á dag
og færa svarið inn í leiðarbók
skipsins. Nákvæmni svarsins er
undir ýmsu komin, svo sem ná-
kvæmni þess kerfis sem notað er
til að staðsetja skipið, nákvæmni
hjálpartækja sem notuð eru (t.d.
korta, viðtækja, sextants, o. s,
frv.), og síðast en ekki sízt kunn-
áttu og nákvæmni skipstjóra eða
stýrimanna í meðferð hjálpar-
tækjanna.
Það er þetta með kerfin sem á
dagskrá verður hér, ekki ná-
kvæmni þeirra, heldur aðeins fá-
tækleg samantekt leikmanns um
það, sem er að gerast í uppbygg-
ingu nýrra kerfa og hugsanleg
áhrif á tilkomu og framtíð
þeirra, sem nú eru í notkun og
íslenzkir farmenn og fiskimenn
staðsetja skip sín eftir. Það er
óþægileg staðreynd að Islending-
ar eru 10—15 árum á eftir öðrum
að átta sig á því sem er að ger-
ast í kringum þá, og er þá ekki
undanskilið það sem að öryggis-
og björgunarmálum snýr, t. d.
langdrægar radiobaujur og rad-
arsvarar svo eitthvað sé nefnt, en
það er nú hneykslismál útaf fyrir
sig og verður ekki farið út í það
í þessari grein.
Það eru aðallega tvær „nýj-
ungar“ sem ég hefi í huga, þ. e.
OMEGA-kerfið og SATELLITE-
NAVIGATOR. Það er sammerkt
með báðum þessum kerfum að
þau spanna, hvort um sig, yfir
allan hnöttinn eins og hann legg-
ur sig, að öðru leyti eru þau næsta
ólík hvað gerð og uppbyggingu
snertir. Lítum fyrst lauslega yfir
OMEGA-kerfið Það vinnur á
mjög lágri tíðni eða 10.2 khz, og
Ólafui’ Vignir Sigurðsson.
má rekja þróun þess allt aftur til
ársins 1947 en þá var fyrst farið
aö vinna að lágtíðni staðsetning-
arkerfi sem byggist á fasviks-
tækni fremur en tímamælingu
eins og lorankerfið byggist á. Á
árunum milli 1950 og 1960 komu
fram ýmsar útfærslur, RADUX,
RADUX-OMEGA og síðast
OMEGA, en 1959 voru þrjár
OMEGA-tilraunastöðvar í gangi,
En það var fyrst 1965 sem settur
var kraftur í uppbyggingu kerf-
isins og farið var að vinna eftir
þeirri áætlun sem nú er að kom-
ast í gagnið.
Sendistöðvarnar verða 8 tals-
ins og eru taldar upp hér á eftir
og fylgir áætlun um hvenær þær
fara í ,,loftið“ með fullri orku:
A Noregur, seint á árinu 1978.
B Trinidad, seint á árinu 1973.
C Hawaii, seint á árinu 1972.
D La Moure N-Dakota, snemma
á árinu 1972.
65