Sjómannablaðið Víkingur - 01.05.1973, Blaðsíða 29

neinum téðra staða, heldur geti
allir með því að greiða venjuleg-
an toll farið erinda sinna alveg
hindrunarlaust (þó á þann hátt
að sérhver hagi sér eins og vera
ber), keypt og selt varning sinn
frjálst og óhindrað.
í öðru lagi, samkomulagið er
gert var 1596 við Kristján III
og hann samþykkir og staðfest-
ir með öll bandalög og sáttmála,
leyfi, réttindi og ívilnanir, sem
konungurinn faðir hans hafði
samþykkt og staðfest. í þriðja
lagi öll bandalög og sáttmálar
gerðir eftir 1596; af þeim sé vitn-
að til tuttugu og fjögurra, frá
1621 allt til ársins 1674 (í sögu
friðarsamninga Vol. 1. h. kafla).
Við þetta skal og bæta, í fjórða
lagi, síðari samkomulagsgerðum
eins og byrjunarsanmingnum í
Berlín 6. júlí 1688 og lokasamn-
ingnum um tollinn 28. ágúst
1701.
Það sé eftirtektarvert við alla
téða samninga, að engar hafnir
í Noregi eða annars staðar hafi
verið undanskildar, heldur hafi
þær al'lar verið skilyrðislaust
látnar frjálsar og opnar, enda sé
í flestum þessum samningum
ýmist minnzt berlega á téðan
Spire-samning, svo sem í samn-
ingnum frá 13. ágúst 1645, gr.
XII, í samningnum frá 12. febr-
úar 1647, gr. XXII, í byrjunar-
samningnum í Berlín frá 6. júlí
1688, loks í tollsamningnum frá
10. ágúst 1701 (Aitzema 3. bindi
25. B, 13, 3. bindi 27 B, 177),
eða í þeim eru yfirleitt staðfestar
allar skuldbindingar, ívilnanir og
réttindi áður veitt, eins og virð-
ist, í samningnum frá 9. ágúst
1621, gr. V, í samningnum frá 8.
febrúar 1653, í samningnum frá
17. júní 1657, gr. I og III, og í
samningnum frá 22. september
1665, gr. II; og það sé athyglis-
vert að allt hafi verið gert án
þess nokkru sinni væri talað um,
hvað þá samþykkt, að þegnar
lýðveldisins geti ekki komið til
að verzla eða veiða á nokkrum
stöðum, konungdæmum, höfnum,
vötnum og höfum.
Hvað líði þriðju aðal'röksemd-
VÍKINGUR
inni, er lúti að yfirráðasvæði því,
er þegnar lýðveldisins séu á og
hafi haft afnot af bæði fyrir og
eftir stofnun þess, þá álíti H.V.H.
til einskis að fjölyrða það, og það
því fremur sem þessu yfirráða-
svæði verði ekki hafnað; það hafi
öðru hvoru gefið tilefni til nokk-
urra umkvartana, en með svo litl-
um árangri, að H.V.H. hafi allt-
af, þegar þessar umkvartanir
hafi komið fram, verið í andstöðu
við þær án þess að konungar
Danmerkur hafi fylgt þeim frek-
ar eftir, því sitji málin við það
sem þau voru.
H.V.H. biðji Hans Hátign að
láta svo lítið að taka til greina
allt það, sem haldið sé fram hér
á undan, og þeir séu þeirrar trú-
ar, að Hún muni sjá, er Hún
hafi gert svo, að Hún hafi ekki
fengið réttar upplýsingar, og þá
verði Hún ekki í neinum erfið-
leikum með að láta þegnum lýð-
veldisins eftir veiðar og rétt
sinn, eins og þeir hafi beitt hon-
um allt til þessa dags.
H.V.H. hafi ekki látið hjá líða
að kanna af sömu athygli þær
staðreyndir og staðhæfingar, sem
settar séu fram í bréfi Schulms
einkaráðgjafa pro informatione
frá 14. febrúar síðastliðnum, en
sér hafi þótt þær með öllu ófull-
nægjandi. Þeir hljóti að taka eft-
ir, að við þetta tækifæri hafi þeim
orðið á sama skyssan og blandað
öllum málum í einn graut, hvort
sem þau komi þessu efni við eða
ekki; því ætli Þeir nú ekki að
steyta á sama skeri og muni
stytta málið og draga það saman
í nokkur atriði, sem sé:
1. Tilskipanir eða bönn, hvort
fyrir sig, sem sagt er að kon-
ungar Danmerkur og Noregs
hafi látið gera í sinni tíð gegn
verzlun og veiðum við ísland,
frá og með Eiríki Magnús-
syni 1294 allt til Kristjáns
IV, og eftir hann til 1732.
2. Samningurinn, er gerður var
1621 milli konungs og Hinna
Voldugu Herra og reynt er að
sanna með, að Þeir hefðu
viðurkennt þennan rétt.
3. Skrifleg yfirlýsing H.V.H til
herra Daa, sendiherra Hans
Hátignar, 4. apríl 1631, sem
sömuleiðis á að sýna fram á að
Þeir hefðu fallið frá þessum
rétti.
4. Bréf konungs til H.V.H. frá
16. febrúar 1635, þar sem
beðið er um, að þeir geri svo
vel og skipi þegnum sínum
að halda sig frá siglingum og
veiðum við Island.
5. Tilskipun Kristjáns konungs
IV frá 16. apríl 1636, þar sem
hvalveiði við Island sé bönnuð
ensku þjóðinni allt út í fjögra
mílna fjarlægð og öðrum þjóð-
um allt út í sex mílna fjar-
lægð frá landi.
6. Orðsending, er Pierre Roocks,
sendiherra í Danmörku af-
henti H.V.H. 1. september
1638, og hafði að geyma um-
kvartanir danska félagsins á
íslandi út af veiðum íbúa
lýðveldisins við Island.
7. Orðsending sendiherra Char-
esius út af áðurgreindu efni
frá 8. júlí 1669.
8. Loks eitt dæmi frá árinu
1698, þegar hollenzkt skip var
tekið undan ströndum Fær-
eyja og gert upptækt með
dómsúrskurði.
Hvað snerti fyrstu mótbár-
una, sem byggð sé á bönnum
þeim, er konungar Danmerkur
settum fyrrum hver um sig, þá
sé H.V.H. skylt að svara því til:
1) að þessi bönn geti hvorki
skuldbundið Þá né þegna sína,
að minnsta kosti hvað viðkomi
hafinu og veiðunum, svo lengi
sem ekki liafi verið samið um
þetta við H.V.H., 2) að öll þessi
bönn geti ekki gilt gagnvart fyrri
samningum við Þá og áunnum
rétti þeirra til að mega sigla og
verzla í öllum höfnum og ám í
Danmörku og Noregi án nokk-
urrar undantekningar eða tak-
mörkunar á einhverjum stöðum;
þannig geti sérhver sú takmörk-
um, er síðar hafi skotið upp, og
nú nýverið með tilskipunum frá
1682, sem og hver veiting og hver
tilslökun veitt síðar einstakling-
um, ekki haft verkun né gildi
gagnvart rétti H.V.H., er þeir
181