Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1973, Blaðsíða 16

Otti orðinn fullgildur háseti á
togara. Var þar með hafinn sjó-
mennskuferill, sem átti eftir að
standa óslitið nær hálfa öld, að-
eins að þeim hálfum öðrum vetri
undanskildum, sem hann var í
Stýrimannaskólanum. Á þeim
skamma tíma lauk hann bæði
fiskimanna- og farmannaprófi,
sautján ára að aldri, og þó með
hæsta vitnisburði, sem þá hafði
verið gefinn. Átti Jón það aldurs-
og einkunnamet lengi síðan.
Þess er enginn kostur hér að
rekja langa og viðburðaríka sjó-
ferðasögu Jóns Otta, gegndar-
lausan þrældóm unglingsáranna,
áður en vökulögin gengu í gildi,
farsæla skipstjórn hans um mörg
ár, farmennsku, siglingar um
mestu hættusvæði á höfunum í
tveimur heimsstyrjöldum, ferðir
á rannsóknarskipum með erlend-
um fiski- og haffræðingum og
fjölmargt annað, er á daga hans
dreif, — og væri sú saga þó
merkileg og lærdómsrík. Að
nokkru er frá þessu greint í
stuttri ævisögu, sem Jónas Guð-
mundson stýrimaður skráði fyr-
ir nokkrum árum, og eitthvað í
greinum í sjómannablaðinu Vík-
ingi. en þeir sem heyrðu Jón Otta
sjálfan segja frá á góðum stund-
um, gera sér ljóst, að margt hið
bezta í þeirri sögu fer nú með
honum í gröfina. En víst er það,
að frábær sjómaður hefur hann
verið og ætlazt til mikils af sj álf-
um sér og öðrum í starfi sínu.
Honum var metnaðarmál, að
íslenzkir sjómenn væru ekki að-
eins hlutgengir meðal stéttar-
bræðra sinna, hvar sem væri í
heiminum, heldur bæru af öðrum
að kunnáttu í starfi, þekkingu og
manndómi. Mætti íslenzk sjó-
mannastétt ævinlega eiga slíka
hugsjón að leiðarljósi.
Jón Otti var af þeirri kynslóð,
sem óx úr grasi á lokaskeiði
íslenzkrar sjálfstæðisbaráttu.
Hann var enn barn að aldri, er
Hannes Hafstein varð ráðherra
1904, fyrstur íslendinga, en hálf-
þrítugur, er lýst var yfir fullveldi
landsins 1918. Þá hafði hann sem
sjómaður lifandi áhuga á fána-
264
málinu og undi því illa að sigla
með Dannebrog við hún til er-
lendra hafna. Allt hafði þetta
á manninn svo djúptæk áhrif, að
aldrei fyrntust. Jón Otti var þjóð-
ernissinni. Hann unni landi sínu,
fólki og feðratungu. Þó voru
kynni hans af landi sínu fremur
einhæf eins og fleiri gamalla* sjó-
manna. Ströndina þekkti hann,
mið öll, fjöll og tinda, sem af sjó
sjást, — allt út í æsar. En öræfa-
geimurinn að baki þessu öllu var
honum að mestu framandi. Mest
var þó tryggð Jóns við átthagana.
Þótt víða lægju leiðir hans, kom
hann ævinlega heim aftur sami
sanni Reykvíkingurinn og um-
fram allt sanni vesturbæingurinn
og áður. Á íslenzku máli hafði
hann sívakandi áhuga, hlýddi
jafnan, er færi gafst, á fræðslu-
þætti útvarpsins um íslenzkt mál,
var málvöndunar- og málhreins-
unarmaður og hneykslaðist
stundum, ef hann sá á prenti
dönskuskotið málfar eða „slett-
ur“.
Jón Otti var af hinum gamla
og góða skóla heiðarleikans. Lof-
orði hans mátti treysta betur en
skriflegum samningi. Skuldir
voru eitur í hans beinum, og
ekki mátti hann til þess hugsa,
að nokkur maður biði minnsta
skaða af hans völdum. Var þetta
í samræmi við allt eðli hans sem
og uppeldi í móðurhúsum. Lá
jafnvel það orð lengi á, að í hin-
um gamla vesturbæ þyrfti aldrei
að framvísa reikningi nema einu
sinni.
Jón Otti var maður vel á sig
kominn, hár vexti og þrekvaxinn,
dökkjarpur á hár, svipurinn
hreinn og drengilegur. Hreysti
hans var við brugðið. Á langri
ævi varð honum aldrei misdæg-
urt og þurfti aldrei til læknis að
leita fyrr en hátt á sjötugsaldri,
er hann varð fyrir því mikla ó-
happi að lenda í bílslysi. Hlaut
hann þá svo illt í fótbrot, að bag-
aði hann til æviloka. auk ann-
arra meiðsla. Árrisull var hann
jafnan og kveldsvæfur og brá
ekki þeirri venju í ellinni. Og
jafnvel þótt fyrir kæmi, að setið
væri að sumbli með góðum vin-
um á nótt fram, þá var hann
kominn á fætur fyrir allar aldir
næsta morgun, og sá enginn á
honum neina breytingu.
í einkalífi sínu var Jón Otti
hamingjusamur. Ungur að árum
gekk hann að eiga heitmey sína,
Gyðu Sigurðardóttur, sem var
yngst hinna mörgu Litlasels-
systra, er á sínum tíma voru ein-
hverjar glæsilegustu ungu stúlk-
ur Reykjavíkurbæjar. Gyða var
um margt prýðilega gefin kona,
orðheppin og skemmtileg, smekk-
vís, svo að af bar, og listelsk,
einkum söngvin eins og svo marg-
ir af hennar ætt. Hún lézt fyrir
hálfu öðru ári eftir alllanga van-
heilsu. — Þeim hjónum varð
f j ögurra barna auðið, sem öll eru
búsett hér í Reykjavík. Eru af-
komendur þeirra nú orðnir
margir.
Síðasta ár sitt dvaldist Jón
Otti á Dvalarheimili aldraða sjó-
manna, Hrafnistu. Var honum
það ekki lítil nýj ung að vera kom-
inn „austur fyrir Læk“, en sú
var bót í máli, að glugginn á
herbergi hans vissi mót vestri, í
átt til hafnarinnar, Engeyjar og
Örfiriseyjar, en í baksýn blasti
við mikill hluti vesturbæjarins.
Um glugga sinn gat Jón fylgzt
með skipaferðum inn og út úr
höfninni og á björtum kvöldum
dáðst að fegurð síns gamla vinar,
Snæfellsjökuls, er sól nálgaðist
Ægi. Og nú átti hinn aldni sæfari
sér þá ósk heitasta, að hvenær
sem kallið kæmi, þá hæfist hinzta
ferðin án langs aðdraganda. Hon-
um, sem aldrei hafði kvellisjúkur
verið um dagana, hraus nú hugur
við því einu að þurfa að berjast
lengi við dauðann. Og enn reynd-
ist Jón Otti hamingj umaður.
Sunnudaginn 22. júlí síðastliðinn
hafði hann að venju risið árla
úr rekkju og klæðzt. En til morg-
unverðar kom hann ekki að þessu
sinni, og er að var komið, sat
hann í stól sínum við vesturglugg-
ann, eins og honum hefði runnið
í brjós.t. — Honum hafði orðið
að síðustu ósk sinni.
Jón S. Guómundsson.
VlKINGÚE