Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1973, Blaðsíða 30

Botnvorpnr með háu netopi
Niðurstöður veiðitilrauna á bv. Vigra í vor
eftir Guöna Þorsteinsson, fiskifrœöing
1. Inngangur.
ÞAÐ er sjálfsagt mjög langt síð-
an, að menn gerðu sér ljóst, að
hærra netop botnvarpna gæti
aukið afla sumra fisktegunda
verulega. Lengi vel voru togskip-
in þó ekki svo stór, að verulega
væri unnt að stækka vörpurnar.
Þó má líta svo á, að þegar árið
1930 hafi botnvörpur með háu
netopi verið komnar í notkun í
Norðursjónum. Hér var að vísu
um ósköp venjulegar vörpur að
ræða að því fráskildu, að ofan og
framan við höfuðlínuna voru
dregnir 1—3 hlerar, sem höfðu
það hlutverk að fæla fisk, sem
stóð laust frá niður í netopið.
Þetta gaf oft góða raun, en þó var
erfitt að halda þessum útbúnaði
klárum. Slík troll hafa því að
mestu orðið að víkja fyrir botn-
trollum, sem hafa hærra netop og
fyrir flottrollum.
Eftir stríð hafa ýmsar þjóðir
gert umfangsmiklar tilraunir á
botnvörpum með hærra netopi.
Niðurstöður þessarra tilrauna
hafa að sjálfsögðu mjög farið
eftir hegðun fisksins og auk þess
eftir botnlagi. Það þarf ekki að
fara mörgum orðum um það, að
slík troll þurfa að vera mjög net-
mikil, þannig að netaviðgerðir
verða bæði fleiri og seinunnari.
Þegar möguleikar íslenzkra tog-
skipa til að taka í auknum mæli
í notkun slíkar vörpur, þá verð-
ur eftir föngum að reyna vörp-
ur, sem ekki eru mjög við-
kvæmar, vegna þess að okkar skip
og þá einkum togararnir veiða
oft á slæmum botni. Af erlendum
trollum, sem helzt kæmu til
greina má nefna japanskar og
þýzkar vörpur.
h. Japönsk troll.
Japanir fullyrða, að þeirra
vörpur séu ekki mjög viðkvæmar
278
gagnvart slæmum botni, en þó
ber að hafa í huga, að mjög er
hægt að leggja misjafnan skiln-
ing í það, hvað er slæmur botn.
Annars hafa japanskar vörpur
verið prófaðar nokkrum sinnum
hér við land og ein gerð hefur
eitthvað verið í notkun á þessu
ári og verður uggiaust prófuð bet-
ur. Ekki skal að svo stöddu neitt
fullyrt um notagildi japanskra
varpna hér við land. Alla vega er
þó óhætt að segja, að gerð þeirra
haldi aftur af mönnum að taka
þær í notkun, vegna þess hve
flóknar þær eru (1. mynd). Hitt
er samt rétt að benda á, að allar
gerðir japanskra trolla eru þræl-
prófaðar í módeltönkum til að
til að tryggja sem bezt, að netið
dragist sem jafnast, og að átak
dreifist á allar leysislínurnar.
3. Þýzk troll.
Þýzku trollin eru að því leyti
einfaldari en japönsku trollin, að
þau eru eingöngu úr tveimur net-
byrðum, þar sem efra byrðið er
þó mun breiðara en hið neðra (2.
mynd). Hið netmikla efra byrði
nær þó ekki af sjálfsdáðum að
skapa eðlilega hæð netopsins,
heldur verður að nota 1 til 2 höf-
uðlínuhlera (lm2 hvom). Ekki
er látið þar við sitja, heldur er
trollið dregið á leysunum og fót-
reipinu, þannig að höfuðlínan er
tiltölulega frjáls. Á 3. mynd er
að öðru leyti sýnt, hvernig trollið
vinnur.
3.1. Tilraunir og reynsla.
Með tilkomu stórra og afkasta-
mikilla skuttogara þótti Þjóðverj-
um liggja nokkuð beint við að
taka stærri troll í notkun. Byrjað
var að taka í notkun og stækka
hvað eftir annað flottrollin, en
hægar gekk með botntrollin, þar
Guðni Þorsteinsson,
fiskifræðingur.
sem stækkuð troll reyndust lengi
vel of viðkvæm. Eftir miklar til-
raunir náðist þó góður árangur
í stækkaða gerð af venjulegu
trolli, en slík troll geta þó naum-
ast talizt hafa stórt netop (rúm-
ir 4 metrar). Árangur með þau
troll, sem sýnd eru á myndum 2
og 3 varð athyglisverður í septem-
ber 1971, er til-raunaskip fékk að
meðaltali 16 til 72% meiri afla
á togtíma en samanburðarskipin.
Aflamunur var minni, þegar bor-
ið var saman við skip með stækk-
uð botntroll. Tilraunir þessar
voru gerðar SV af Reykjanesi og
var aflinn að mestu karfi (Stein-
berg 1971). Síðan hafa þýzkir
togarar að nokkru leyti tekið upp
þessi troll án þess þó að nota þau
að staðaldri.
Færeyingar, en þó einkum
Norðmenn fiska mikið með slík-
um trollum með mjög góðum
árangri. Færeyingar segjast oft
fá tvöfaldan afla í slík troll, þeg-
ar fiskur er aðeins laus frá en
svipað, þegar fiskur er fast við
botn. Þá hafa Kanadamenn notað
VlKINGUB