Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1973, Blaðsíða 32

REYKJANESVITI
Framhald af bls. 361.
vatnsbóli því, er loks hafði fund-
ist góðan spöl fyrir neðan hann,
eftir mikla leit og margar (13)
árangurslausar tilraunir til
brunngraftar, sumar næsta fá-
kænlegar, að sumum þótti. Brá
þá mannvirkjafræðingurinn sjálf-
ur við, og lagði af stað inn til
Reykjavíkur að útvega föturnar.
Segir ekki af þeirri ferð fyrr en
hann á heimleiðinni aftur, er kom-
inn suður undir Bæjarfell, fyrir
ofan bæ vitavarðar. Þá minntist
hann þess, að hann hefir stein-
gleymt erindinu, hann hafði
skemmt sér svo vel í Reykjavík,
að þar komst engin vatnsfötu-
hugsun að. Eftir hæfilega hvíld
leggur hann síðan af stað aðra
ferð til höfuðstaðarinss. Þá er
þess getið að hann hittist ein-
hvern dag í fögru veðri í barna-
leik suður á melum með sonum
landshöfðingja (H. Einssen). Það
var Grímur Thomsen, sem rak
sig þar á hann og hjalaði við hann
lítilsháttar, fann síðan landshöfð-
ingja að máli og hafði orð á því,
að betur mundi fara á, að mann-
virkj afræðingurinn" væri við
starf sitt suður á Reykjanesi úr
því að Landssjóður gyldi honum
afarhátt kaup daglega. Verður
niðurstaðan sú, að Rothe sást von-
bráðar aftur syðra, í mjög slæmu
skapi og hábölvandi Grími þeim,
en — fötulaus. En í þriðju ferð-
inni höfðust svo föturnar. Varð
þá turnhleðslan að bíða á meðan,
í margar vikur? Nei, menn björg-
uðust við naglakassa, kíttuðu þá
og þéttu og báru vatnið í þeim“.
í sjálfum byggingarkostnaðin-
um var innifalið verð á íveruhúsi
handa vitaverði og fjölskyldu
hans. Því var spáð í Isafold árið
]870, að þetta hús, sem var torf-
bær, myndi ekki standa í 10 ár,
sakir þess hve óvandað það var
og illa frá því gengið. Þetta rætt-
ist. Þegar ísafoMar-Björn skrif-
aðium Reykjanesvitann 1895, er
búið að byggja þar timburhús, og
þó tvö heldur en eitt, járnvarin,
góð híbýli og myndarleg nú orðin,
384
enda hefur talsverðu verið kost-
að til þeirra síðan. Ibúðarhúsin
stóðu þá eins og nú, sunnan und-
ir Bæjarfelli, sem núverandi viti
stendur á.
Vitngjnldið
Landssjóður íslands átti að sjá
um reksturinn á vitanum, og var
með lögum 1879 lagt vitagjaM á
skip þau, sem fóru framhjá
Reykjanesi, 20 aurar á smálest,
ef skip leitaið hafnar við Faxa-
flóa, en annars 15 aurar. Herskip
og skemmtiskútur voru undan-
þegin gjaMi.
Þá er komið að lýsingu á sjálfu
vitahúsinu og því sem það hafði
að geyma. Er hún tekin hér orð-
rétt úr ísafold frá 1895: „Reykja-
nesvitinn stendur yzt á suðurtá
Reykjanesskaga, á dálitlum hnjúk
rétt við sjóinn, er nefnist Vala-
hnjúkur, og er beint undan
landi, ly2 viku sjóar. Framan í
hnjúknum er þverhnípt berg í sjó
niður og hallar töluvert upp frá
brúninni. Nokkra faðma frá henni
stendur vitinn, þar í hallanum.
Það er turn, hlaðinn í átthyrning,
úr íslenzkum grásteini, höggnum
og steinlími, rúml. 22 feta hár, og
6—7 fet á vídd (að þvermáli) að
innan, veggirnir rúm 4 fet á þykkt
nema helmingi þynnri ofan til,
þar sem Ijóskerið stendur, enda
víddin þar meiri. Ljóskerið er átt-
strent, eins og turninn, rúm 8
fet á vídd, og 9—10 á hæð upp í
koparhvelfinguna yfir því. Það er
ekki annað en járngrind, hús-
grind, með stórum tvöföMum gler-
rúðum í, sem eru nálægt alin í
ferhyrning, afarsterkum og þykk-
um % þuml. á þykkt), 6 á hverri
af 7 hliðum átthyrningsins — eins
og 6 rúðugluggar — en engri á
hinni áttundu, þeirri er uppá land
veit. Þar utanyfir er svo riðið net
af málmþræði, til varnar gegn
fuglum, og er manngengt á milli
þess og ljósskersins. En innan í
holspeglum (sporbaugaspeglum)
úr látúni, fagurskyggðum, 21
þuml. að þvermáli, er þeim raðað
2 og 3 hverjum upp af öðrum á
járnsúlnagrind hringinn í kring,
nema á sjöttung umferðarinnar,
þann er upp að landi veit. Verður
svo mikið ljósmagn af þessum út-
búnaði, að sér nærri 5 vikur sjáv-
ar undan landi, enda ber 175 yfir
sj ávarmáli.
TvílofilaAiir Inrn
Turninn er tvíloftaður fyrir
neðan ljóskerið, og eru þar vistar-
verur fyrir vitagæzlumennina,
með ofni, rúmi, sem neglt er neð-
an í loftið m. m. Tvöfaldir glugg-
ar litlir eru á þeim herbergjum,
2 á hvoru. Allt er mjög ramm-
gert, hurðir og gluggaumbúnaður
o, fl., og veitir ekki af, því fast
knýr Kári þar á dyr stundum, t.
d. í veðrinu mikla milli jóla og
liýárs í vetur sem leið, þeytti þá
ekki einungis sandi úr fellinu,
heMur allstórum steinum upp um
vitann og bæði inn um turnglugg-
ana tvöfaMa og eins í ljóskers-
rúðurnar i gegnum málmþráðar-
netið og mölvaði þær, þótt sterkar
væru.
Tveir menn eru í vitanum á
hverri nóttu allan þann tíma árs,
er á honum logar, sem er frá 1.
ágúst til 15. maí. Bústaður vita-
varðar er sem sé dálitla bæiarleið
frá vitanum, fulla 60 faðma.
Gæzlumenn slökkva á vitanum
hálfri stundu fyrir sólaruppkomu.
Tveim stundum þar á eftir skal
byrjað á dagvinnunni, en hún er
í því fólgin að hreinsa og fægja
vandlega lampana og speglana,
láta á þá olíu, taka skar af kveikj-
unum og yfirhöfuð undirbúa allt
sem bezt undir kveikinguna að
kvöMinu. Sömuleiðis að fægja
ljóskersrúðurnar og önnur áhöld
sem brúkuð eru. Með því að all-
bratt er uppgöngu að vitanum og
veðrasamt mjög þar, hefur verið
lagður öflugur strengur úr marg-
þættum málmþræði meðfram veg-
inum til að haMa sér í, og hafðar
járnstoðir undir. Upp þann stíg
er og borin steinolía og annað,
sem til vitans þarf, úr geymslu-
klefa fyrir neðan hnjúkinn“.
Þegar þetta er ritað, 1895, var
vitavörður á Reykjanesi Jón
Gunnlaugsson. Hefði hann og
VÍKINGUR