Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1973, Blaðsíða 35

SEXTUGUR:
STEFÁN NIKULÁSSON
SKIPSTJÓRI
Það var hann Böðvar Stein-
þórsson, vinur minn, sem henti
mér á að hann, Stefán Nikulás-
son, fyrrverandi skipstjóri hjá
Skipaútgerð ríkisins væri orðinn
sextugur. Við Stefán höfum að
vísu aldrei siglt saman, en sem
sjómaður hef ég oft séð Stefán
Nikulásson um borð í strand-
ferðaskipunum og maður alltaf
vakið athygli njína fyrir glæsi-
mennsku og prúða framkomu.
Böðvar vakti upp forvitni mína
á manninum og þær upplýsingar
sem ég fékk um manninn, Stefán
Nikulásson, finnst mér nauðsyn-
lega þurfa að kom& fyrir augu
lesenda Sjómannablaðsins Vík-
ings, þar sem þessi aldna kempa
er búinn að vera á sjónum í rúm
40 ár, þar af í 25 ár sem stýri-
maður og skipstjóri á strand-
ferðaskipum ríkisins, og ætti því
andlit hans að vera kunnugt
flestum íslendingum.
Stefán Nikulásson fæddist í
Gíslakoti í Rangárvallasýslu 6.
júlí 1913. Foreldrar hans voru
þau heiðurs hjón, Nikulás Bjarna-
son og Filipía Gestsdóttir. Niku-
lás, faðir Stefáns, var bóndi í
Gíslakoti. En þegar Stefán var
eins árs fluttust þau hjónin, ipeð
börnin, til Stokkseyrar þar sem
Nikulás gerðist sjómaður. Hann
réri frá Stokkseyri fyrst á ára-
bátum og síðan mótorbátum, þeg-
ar þeir komu til sögunnar. Á
skútum var hann einnig og var
í skipsrúmi í mörg ár, á skútu,
með þeiip) mikla kappa Birni í
Ánanaustum.
Fjölskyldan varð stór því þau
hjónin eignuðust 6 börn, en 2
yngstu börnin eru nú látin.
Stefán var 16 ára gamall þegar
hann hóf sj ómennskuferil sinn á
árabátum frá Stokkseyri. Fiski-
VÍKINGUR
veiðar stundaði hann frá Stokks-
eyri í 11 ár, eða til ársins 1939
að hann flyttist til Vestmanna-
eyja. Ástæðan fyrir flutningi
hans til Vestmannaeyja var sú að
á þeim árum voru bátarnir stærri
í Vestmannaeyjumí en á Stokks-
eyri og þar var róið allt árið. Við
þorskinn var glímt á veturnar og
við síldina á sumrin. En Stefán
var ekki einn um að flytjast bú-
ferlum til Vestmannaeyja, því á
þessum árum var mikið um það
að mpnn flyttust úr Árnessýslu til
Vestmanaeyja vegna vinnunnar.
1 Vestmannaeyjum er Stefán til
1945. Það ár fer hann í Stýri-
mannaskólann í Reykjavík. Upp-
haflega ætlaði Stefán í „Öldung-
inn“ því að hann hafði öðlast rétt
til þess, en einhvernveginn æxl-
aðist það þannig að hann fór í
farmannadeildina og lauk prófi
þaðan 1947.
Á milli bekkja var Stefán á
síldveiðum. En þær veiðar gengu
ila. Þeir fiskuðu ekki fyrir trygg-
ingunni, sem þá var 1.200,00 kr.
hjá hásetum.
Að loknu prófi í Stýrimanna-
skólanum gerðist Stefán stýri-
maður hjá Skipaútgerð ríkisins.
Á þeim tíma voru strandferða-
skipin og varðskipin undir sömu
stjórn og þeir sem réðust til
skipaútgerðarinnar gengu á milli
þessara skipa. Stefán var aldrei
ánægður með veru sína á varð-
skipunum, því á þeim tím(a var
varðskipaflotinn mest byggður
upp á leigubátum sem flestir
höfðu verið fiskibátar.
í byrjun sinni sem stýrimaður,
hjá skipaútgerðinni, lenti Stefán
sem stýrimaður á varðskipinu
Ægir, og hann mfinnist alltaf
sinnar fyrstu vaktar þar um
borð. Á fyrstu sjóvakt hans um
Stefán Nikulásson, skipstjóri.
borð tóku þeir þýskan togara í
landhelgi í Miðnessjó. Farið var
með togarann til Reykjavíkur þar
sem togaraskipstjórinn viður-
kenndi brot sitt fyrir rétti og var
dæmdur í sekt til Landhelgis-
sjóðs. Þetta var rétt eftir stríðið
og þýska þjóðin í algjörri niður-
lægingu. Það var því sorglegur
aðbúnaður um borð í togaranum
og peningaleysi áhafnarinnar al-
gjört. Skipstjórinn gat ekki borg-
að sektina og það var því úr
vöndu að ráða. Á þessum tíma var
Hvalfjarðarsíldarævintýrið í full-
umj gangi. Stjórnvöldin sáu sér
því leik á borði og settu hinn
þýska togara í síldarflutninga frá
Reykjavík til Siglufjarðar og kom
flutningsgjaldið upp í sektina.
Þegar togarinn hafði unnið af sér
sektina með síldarflutningum var
hann fylltur af gjafasíld frá hinni
íslenskú þjóð til sveltandi fólks
í Þýskalandi.
Árið 1948 fór Stefán sem stýri-
maður á m/s Heklu, og minnist
þesss ekki að hafa farið á varð-
skipin eftir það.
Strandsiglingarnar voru oft
erfiðar á þessum árum, þar sem
radarinn hafði þá ekki hafið inn-
reið sína. En það breyttist líka
þegar radarinn kom um borð, og
má sem dæmi nefna að grunnleið-
387