Sjómannablaðið Víkingur - 01.05.1980, Blaðsíða 17

urgönguna væri ekki að ræða,
þegar frá er talin minni háttar
hrygning sem nær ævinlega á sér
stað við Norðurland á vorin. En á
síðustu árum hefur komið í ljós að
oft verður hluti hrygningarstofns-
ins eftir á Vestfjarðamiðum,
stundum allt að helmingur. Þessi
loðna gengur suður yfir Látra-
grunn til að hrygna á Breiðafirði
og í Faxaflóa eða enn sunnar. Þá
hrygnir hún stundum út af Vest-
fjörðum eða við Norðurland, eins
og gerðist vorið ’78.
— Eru ekki til sagnir sjómanna
frá fyrri tíð um loðnugöngur?
— Það eru til sagnir um það að
loðna hafi ekki gengið suður fyrir
land til að hrygna og líka eru til
sagnir um mikla hrygningu norð-
an lands. Mér sýnist hins vegar að
erfitt sé að tímasetja þessa atburði
svo að öruggt sé og bera þannig
saman ýmsar frásagnir um loðnu-
leysi hér sunnan lands. Það er
ákaflega afstætt hvað menn kalla
mikið eða lítið. En mér væri þökk
í því ef sjómenn vildu fræða mig
meira um þetta hvort tveggja.
Þegar litið er á hrygningar-
gönguna seinustu 10—15 árin,
virðist gönguleiðin vera nokkuð
svipuð, með þeim undantekning-
um sem ég hef nefnt. Það er hins
vegar ákaflega misjafnt á hvaða
tíma loðnan er á ferðinni og getur
munað allt að sex vikum. Það er
líka forvitnilegt, sem kom í ljós
þegar við fórum að athuga hrygn-
ingargöngurnar út af Austurlandi,
að með þeim er oft mikið af 2ja og
3ja ára ókynþroska loðnu. Á ár-
unum um og upp úr 1970 héldum
við að loðna á þessum aldri safn-
aðist þarna svo til öll saman, áður
en hún héldi til baka í ætisleit að
sumrinu fyrir Norðurlandi. Síðan
hefur komið í ljós að þetta er ekki
rétt, því að jafnan verður mikið
vart við jafngamla loðnu á Vest-
fjarðamiðum og út af vestanverðu
Norðurlandi að vetrarlagi. Raun-
ar virðast þær breytingar hafa
VÍKINGUR
orðið á síðastliðin 3—4 ár að
hlutur smáloðnu á Austfjarða-
miðum hefur minnkað en vaxið
að sama skapi vestanlands.
— Þegar talað er um að loðna
hafi ekki gengið suður fyrir land,
er þá átt við allt svæðið frá
Homafirði vestur í Faxaflóa?
— Já, það hefur verið fullyrt við
mig að það hafi komið fyrir að alls
engin loðna hafi gengið á Suður-
landsmið yfirleitt. Þetta er senni-
lega mjög sjaldgæft, a.m.k. hefur
það ekki komið fyrir síðustu 20
árin. Á þessu tímabili eru hins
vegar dæmi um að loðna gekk
Loðna, nokkrar upplýsingar
Stærð: Á að geta náð 23 cm lengd. Lengstu loðnur hér við land eru
20—22 cm. Hængar verða stærri en hrygnur.
Heimkynni loðnunnar eru nyrstu höf jarðarinnar, þar sem hún er mjög
útbreidd. Hún er í Hvítahafi og Barentshafi, við Norður-Noreg, Island,
Grænland, norðan Kanada og við norðaustanverða Ameríku suður til
Labrador og Nýfundnalands. I Beringshafi og norðan Síberíu. í Kyrrahafi
er loðna einnig og var áður talin sérstök tegund, en sennilega er um sömu
tegund að ræða og er í Atlantshafi og Norðuríshafi. Á hinn bóginn eru
ýmsir stofnar á ferðinni skýrt afmarkaðir og lítil sem engin tengsl þar á
milli.
Fæða er ýmiss konar svifdýr, eins og krabbaflær, pílormar, fiskaegg og
seiði.
Egg loðnunnar eru botnlæg og mjög smá eða um 1 mm í þvermál,
rauðgul á litinn og er fjöldi þeirra um 30—40 þúsund. Hrygnt er á 0—90
metra dýpi, aðallega á 36—70 metra dýpi. Eggin loða saman og límast við
steina og ýmsa hluti á botninum. Verða þau ýmsum fiskum að bráð, eins
og t.d. þorski, ýsu o.fl. Klakið tekur um 3—4 vikur. Lirfan er um 5 mm á
lengd við klak. Berast lirfur og seiði með straumi vestur og norður fyrir
land og alast þar upp.
Vöxtur er mjög ör, og er loðnan í lok fyrsta æviárs orðin 5—7 cm löng.
Óvinir: Loðnan er ofsótt og elt af margs konar óvinum. Hvalir (hrefna,
langreyður, háhyrna o.fl.), selir, fuglar (rita, súla o.fl.), fiskar (þorskur, ýsa
o.fl.) keppast við að háma hana í sig, auk þess sem maðurinn gerir sér gott
af henni.
Hcildarloðnuaflinn í Evrópu árið 1968 var rúmar 615 þúsund lestir. Þar
af veiddu Norðmenn 522 þúsund lestir, íslendingar 78 þúsund lestir og
Sovétmenn 15 þúsund lestir. Aðalveiðisvæðin voru í Barentshafi (480
þúsund lestir), á íslandsmiðum (78 þúsund lestir), vestan Noregs (59 þús-
und lestir tæpar) og við Svalbarða og Bjarnareyju (465 lestir).
Heimild: Fiskalíffræði
e. Gunnar Jónsson