Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1987, Qupperneq 22

Stríðið um olíuna
Dönsk og hollensk hval-
veiöisklp viö Svalbarða,
sem menn héldu vera
hluta af Grænlandi.
Kópar voru drepnir með
kylfum þar sem þeir
lágu á ísnum. Þaö er
gert enn í dag. Myndln
er frá 1803.
Ein af ótal hvalamynd-
um Hans Egede, sem er
að finna í bók hans Perl-
ustration. Grænlenski
skutullinn var meö
ööruvisi odd en sá sem
evrópskir hvalveiði-
menn notuðu.
undir árslok lentu þeir á skeri
fyrir noröan Godtháb, aðeins
hálfa sjómílu frá landi. En þeir
vissu ekki hvar þeir voru og
ákváöu aö hafa þar vetursetu.
Þeir geröu sér skýli úr seglum
og árum, en sjór gekk þar yfir
þá svo aö oft lá þeim viö
drukknun. í lok marsmánaöar
áriö eftir fundu Eskimóar þá og
fluttu til Godtháb. Þeir höfðu
siglt rúma 1200 km á litlu bátun-
um sínum.
Flest sjóslysin uröu á Mel-
villeflóa, öðru nafni „Kirkjugarð
Grænlands". Hvalveiðiskipin,
einkum hollensk, ensk og
skosk, læddust venjulega
meðfram fastaísnum, en ef
vindur gekk í suður kom rekís-
inn og þvingaði skipin með
heljarafli upp að vetrarísnum.
Árið 1819 fórust 19 skip á þenn-
an hátt, 1821 11 skip og 1822 7
skip. Árið 1830 var mesta
slysaárið. Það hófst 19. júní
með hríðarveðri af suð-suð-
vestri. (sinn þvingaði hvalveiði-
flotann saman. Skyndilega féll
heljarmikill borgarís yfir skipin
og á stundarfjórðungi voru 19
skip orðin að sprekum og þús-
und menn stóðu á ísnum. Þeim
tókst þó að bjarga bæði mat-
vælum og brennivíni. Hið síð-
ara er vafalaust skýringin á því
að þegar hvalveiðiskipið
„Three Brothers" sökk
skömmu síðar í sína votu gröf
var því fagnað með dynjandi
húrrahrópi. Áhafnirnar reistu
myndarlega tjaldborg og höfð-
ust þar við uns þeim var bjarg-
að af öðrum hvalveiðiskiþum.
Meðal kaldhæðinna Englend-
inga og Skota var ársins 1830
minnst sem ársins þegar hval-
fangararnir fóru í sumarfrí.
Grönland i Tusinde ár eftir Erik
Erngaard, Lademann 1972