Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.1990, Blaðsíða 26

VERÐUR NÆSTA
Það kemur af
sjálfu sér að þeir
sem eru
duglegastir að
selja góðan fisk
erlendis á góðu
verði geta boðið
best í hráefnið og
sitja fyrir
viðskiptum.
26 VÍKINGUR
um 53 þúsund tonn af saltfiski,
þar af yfir 44 þúsund tonn af
blautverkuðum fiski að verð-
mæti liðlega níu milljarðar
króna. Hvert prósentustig í
verði skiptir því miklu máli. Þar
hafa gæðin mikið að segja. SÍF
hefur stýrt sínum sölumálum á
þann veg að kapp hefur verið
lagt á að koma fiski í lægri
gæðaflokkum út með betri fiski.
Sumir segja að þetta ýti undir
óeðlilega hátt verð á lélegra
hráefni og lækki þar með verð á
góðum fiski. Aðrir benda á aö
þaö sé lítill vandi að selja bara
gæðafisk og fá gott verð fyrir
hann, en við þurfum líka að
losna við lakari fiskinn.
Það er deginum Ijósara að
verðmyndun á afla hefur gjör-
breyst og bæði saltfiskverkun
og hefðbundin frysting getur
ekki greitt það sama fyrir fisk-
inn og þeir sem hafa selt hann
úr landi með öðrum hætti. Út-
gerðin og sjómenn fá mun
hærra verð fyrir fisk sem seldur
er á fiskmörkuðum en þann
sem landað er annars staðar
fyrir fast verð. Menn benda á
að verið sé að flytja óunnin
verðmæti og vinnu úr landi. Ef
litið er til Norðmanna, sem
keppa við okkur á saltfiskmörk-
uðum, þá er fyrirkomulagið
þannig hjá þeim, að sölusam-
tök salfiskframleiðenda, UNI-
DOS, hafa einkaleyfi á sölu til
Portúgal og Jamaika en útflutn-
ingur er frjáls á aðra markaði.
En hvaða augum líta sjómenn
á þessi markaðsmál?
Burt með
miðstýringu
„Sjómenn eiga að sjálfsögðu
mikilla hagsmuna að gæta í
þessu sambandi. Það er mikill
munur á því verði sem býðst á
mörkuðum og því sem
skammtað er af Verðlagsráði,"
sagði Óskar Vigfússon, for-
maður Sjómannasambands-
ins. Hann sagði að þeir sjó-
menn sem væru skuldbundnir
til að landa heima á ákveðnu
verði væru vart nema hálf-
drættingar í launum á við þá
sem lönduðu á frjálsum mörk-
uðum. Hann sagði að við þyrft-
um að losna við þessi miðstýr-
ingaröfl og gömul kerfi. Verð-
lagning á fiski og sala ætti að
vera frjáls og þeir sem fengju
besta verðið erlendis gætu þar
með borgað mest fyrir hráefn-
ið. Hins vegar væri geta fisk-
vinnslunnar til að taka þátt í
verðsamkeppni ekki góð og því
væri gripið til þess ráðs að láta
stjórnvöld stýra verðlagning-
unni sem væri í algjöru ósam-
ræmi við leikreglur hins frjálsa
markaðar. Óskar sagði að þeir
sem keyptu fisk ættu að hafa
frjálsar hendur um það hvert
þeir seldu hann og með hvaða
hætti.
Sama sjónarmið var uppi á ten-
ingnum hjá ýmsum fiskkaup-
endum og útflytjendum sem
rætt var við. Þeim fannst eöli-
legast að sá sem kaupir fisk
hafi fullan umráðarétt yfir hon-
um. Það komi af sjálfu sér að
þeir sem eru duglegastir að
selja góðan fisk erlendis á
góðu verði geti boðið best í hrá-
efnið og sitji því fyrir viðskipt-
um. Hinir verði ekki samkeppn-
isfærir og þannig tryggi sam-
keppnin besta verð hverju sinni
og menn kappkosti að haldatil-
kostnaði í lágmarki.
Ekki hægt að stöðva
frjálsa verðmyndun
Óttar Yngvason, forstjóri Is-
lensku útflutningsmiðstöðvar-
innar, rauf á sínum tíma einok-
un SH og SÍS á útflutningi á
frystum fiski eftir harðvítuga
baráttu. Þá eins og nú var
helsta mótbáran við fjölgun út-
flytjenda sú, að minni aðilar
gætu ekki tryggt gæði vörunnar
og aukið framboð leiddi til verð-
lækkunar. Þetta rættist ekki og
síðan haustið 1987 hefur út-
flutningur á frystum fiski á
þennan markað í raun veriö
frjáls, eins og áður var tekið
fram, án þess að valda nokkr-
um vandræðum. í Ijósi þessa
var Óttar spurður álits á frjáls-
um útflutningi á saltfiski.
Hann sagði að áframhald-
andi einokun SÍF á þessum út-
flutningi væri hrein tímaskekkja
að sínu áliti. Kerfi útflutnings-
leyfa væru úreltir verslunar-
hættir sem ekki ættu við í vest-
rænu þjóðfélagi í dag. Óttar
sagðist ekki taka mark á full-
yrðingum SÍF um eigið ágæti
nema samtökin sönnuðu það í
samkeppni en hann væri ekk-
ert hræddur við samkeppni fyrir
hönd SÍF.
Óttar Yngason sagði að það
væri ekki hægt að stöðva verð-
myndun á fiski sem seldur væri
á uppboði. Frjáls verðmyndun
yrði að halda áfram alla leið. Að
öðrum kosti legðust þessir
markaðir af. Það væri ekki
hægt að blanda saman upp-
boöskerfi og valdboðskerfi.
Það væri framför að uppboð-
skerfinu til þess að útgerðin og
sjómenn fengju sannvirði fyrir
aflann. Það þýddi ekki að
sækja svo um einokun á áfram-
haldandi sölu. Hins vegar væri
Ijóst að allur fiskur yrði aldrei
seldur á uppboðum vegna ým-
issa ytri aðstæðna.
Hann sagði ennfremur að
það þyrfti að líta á þessi mál í
heild. Fiskvinnslan um land allt
ætti i miklum vanda og þá ekki
síst frystingin. Þar hefði átt sér
stað gífurleg fjárfesting síðustu
20 árin og nú stæðu menn
frammi fyrir atvinnuháttabylt-
ingu og þeirri staðreynd að ekki
væri hægt að greiða markaðs-
verð fyrir hráefnið. Því væri
verið að reyna að bjarga þess-
um fiskvinnslustöðvum með
því að setja bönd á hráefnis-
markaðinn. En það yrði engu