Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1990, Blaðsíða 16

VELSKOLIISLANDS
Nanna Dröfn
Sigurdórsdóttir
blaðamaður
M.E. Jessen var skóla-
stjóri frá upphafi til árs-
ins 1955, samtals í 40 ár,
og þó vel þaó, því hann
stjórnaöi vélstjóranám-
inu í þrjú ár áður, meðan
það var enn deild úr
Stýrimannaskólanum í
Reykjavík.
16 VÍKINGUR
Vélskóli íslands á 75 ára afmæli á þessu ári. Skól-
inn var formlega stofnaður 1915, en aðdragandinn var
nokkuð langur. Þótt fyrsti vélbáturinn hafi farið á flot
árið 1902, og fyrsti íslenski togarinn hafið veiðar 1905
var það ekki fyrr en árið 1911 að íslensk stjórnvöld
ákváðu að koma á fót vélstjórnarfræðslu. Það var
síðan árið 1912 að fyrstu lög um vélstjórnarfræðslu
tóku gildi. Eftir það má segja að þróunin hafi verið
nokkuð hröð.
En þótt fræðslunni hafi ekki
verið komið á fyrr, höfðu ís-
lenskir sjómenn kynnst vél-
stjórnun löngu fyrr. Fyrstu ís-
lensku vélstjórarnir kynntust
starfinu í hvalveiðistöðvum
Norðmanna sem hófu hval-
veiðar hér við land upp úr 1880.
Það var þó varla hægt að tala
um innlenda vélstjórastétt fyrr
en upp úr aldamótum, eða
þegar vélvæðing í sjávarútvegi
hófst fyrir alvöru. Þá varð þörfin
fyrir vel menntaða vélstjóra
mikil, sérstaklega með tilkomu
stærri og aflmeiri togskipa
og ekki síst eftir stofnun
Eimskipafélags íslands, þegar
íslendingar eignuðust eigin
skip.
Eftir að stjórnvöld höfðu tek-
ið ákvörðun um að vélstjórnar-
fræðslu skyldi komiö á, var hún
starfrækt fyrst sem deild innan
Stýrimannaskólans í Reykjavík
1912-1914. Það var danski vél-
stjórinn M.E. Jessen sem var
fenginn til að koma deildinni af
stað og veita henni forstöðu.
Vélstjóraskólinn í Reykjavík var
svo stofnaður, sem fyrr segir,
árið 1915 og var tveggja vetra
skóli. Jessen var skólastjóri
Vélskólans allt til ársins 1955,
en þá tók við af honum Gunnar
Bjarnason.
Um og eftir fyrri heimsstyrj-
öldina fór raftækjabúnaður
skipa mjög að aukast. Um það
leyti opnaðist einnig nýr starfs-
vettvangur fyrir vélstjóra þegar
virkjun fallvatna hófst hér á
landi. Árið 1930 voru samþykkt
lög á Alþingi um að stofnuð
skyldi rafmagnsdeild fyrir vél-
stjóra og rafvirkja, en það var
þó ekki fyrr en 1935 að þeirri
deild var komið á laggirnar við
skólann. Við þessa breytingu
lengdist námið um eitt ár og
nafni skólans var breytt í Vél-
skólinn í Reykjavík.
Lengst framan af var skólinn
í mikilli húsnæðiseklu og háði
það náttúrlega starfsemi hans.
Frá 19151930 var einungis
kennt í tveimur kennslustofum
sem teknar voru á leigu í gamla
iðnskólanum við Lækjargötu.
Næstu fimmtán árin var hann
starfræktur í sambýli við Stýri-
mannaskólann í gamla skóla-
húsinu við Öldugötu, en árið
1945 fékkst loks almennilegt
húsnæði þegar Sjómannaskól-
inn á Rauðarárholti var tekinn í
notkun. Fyrstu starfsár skólans
voru eingöngu kennd bókleg
fög, en verkleg kennsla hófst
1952 þegar vélasalur skólans
var tekinn í notkun.
Sem fyrr segir tók Gunnar
Bjarnason við skólastjórastar-
finu af M.E. Jessen. Gunnar
var skólastjóri frá 1955 til ársins
1971, en þá tók Andrés Guð-
jónsson við starfi skólameist-
ara. Andrés hefur þó verið við-
loðandi skólann mun lengur,
því sjálfur lærði hann til vél-
stjóra í skólanum og kenndi þar
frá 1955. Hann segir mjög mikl-
ar breytingar hafa orðið í skól-
anum, bæði hvað varðar
námsefni og starfshætti skól-
ans. Róttækar breytingar hafi
orðið á starfseminni árið 1966
þegar mótornámskeið Fiskifé-
lags íslands voru sameinuð
skólanum, ásamt hluta af iðn-
námi vélvirkja. Þá tók námið