Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.1997, Side 49

urstöðu að helsta ástæðan fyrir slæmri stöðu
sjóðsins sé þessi lági ellilífeyrisaldur. Ororku-
lífeyrisgreiðslur voru hins vegar mjög þungar
á sjóðnum og eru enn. En það voru líka gerð-
ar verulegar breytingar á örorkulífeyrisá-
kvæðunum og því ekki aðeins verið að rýra
réttindi ellilífeyrisþega þótt það væri hluti af
dæminu. Það eru hins vegar til ýmsar leiðir til
að laga stöðu lífeyrissjóða. Það er hægt að
hækka iðgjöld eða skerða réttindi. Oftast er
skerðingarleið farin í svona tilvikum, enda
10% iðgjald orðið nokkuð fast í almenna líf-
eyrissjóðakerfinu. Lífeyrissjóður sem á ekki
fyrir skuldbindingum má ekki borga út svo
mikið að gengið sé á réttindi þeirra sem síðar
koma. Ef sjóðurinn hefði haldið áfram að
greiða óskertan ellilífeyri hefðu yngri menn í
sjóðnum orðið að taka skellinn síðar og það
hefði orðið mun stærri skellur. Það hefur
komið í ljós í úttektum sem hafa verið gerðar
eftir þessar breytingar, að sjóðurinn stendur
nokkuð jafnt að vígi
hvort sem sjóðfélagi
byrjar að taka ellilífeyri
60 eða 65 ára. Þessi
skerðing sem sett var á
greiðslur fyrir 65 ára
aldur hefur því náð til-
ætluðum árangri. Þótt
sjóðurinn eigi í dag ekki
að fullu fyrir sínum
skuldbindingum þá er
ástandið gjörbreytt frá
því sem var í ársbyrjun
1992.“
Þetta er allstór hópur
sem aldursskerðingin nar
til?
„Það voru 180 menn
sem fengu fullan ellilíf-
eyri sextugir með því að
sýna fram á ákveðinn
siglingatíma. Flestir úr
þessum 180 manna
hópi voru í einhverri
vinnu og skerðingin var
mjög mismikil. Það
voru reiknaðir út mánuðirnir sem þeir áttu
eftir í 65 ára aldur og 0,4% skerðing fyrir
hvern mánuð. Það var því lítil skerðing hjá
þeim sem átti mánuð eftir í 65 ára afmælið,
en sá sem var nýorðinn sextugur varð fyrir
nær 24% skerðingu, ef hann vildi ekki hætta
töku lífeyris til 65 ára aldurs. Nokkrir tóku
þann kost og það voru gjarnan menn sem
voru í góðri vinnu. Sumir höfðu væntanlega
farið í land beinlínis vegna þess að þeir áttu
þennan rétt í sjóðnum og því kom þetta vita-
skuld misjafnlega niður á mönnum."
En vœri það ekki hið besta mál að sjómenn
gœtu farið í land sextugir með trygga afkomu
eftir áratuga volk?
„Vissulega væri það hið besta mál og eng-
inn hefur á móti því. En það er ekki hægt að
láta mönnum í té slík réttindi án þess að út-
vega peninga til að standa undir slíkur
greiðslum. Lífeyrissjóðurinn getur borgað
ákveðin réttindi miðað við tryggingafræði-
legar úttektir. Ef bjóða á meiri og betri ellilíf-
eyrisrétt verður að taka það af öðrum greiðsl-
um.
Arið 1981 voru sett lög þar sem ellilífeyris-
aldur sjómanna í almannatryggingakerfmu
og í Lífeyrissjóði sjómanna var lækkaður í 60
ár. Á þeim tíma fengu menn þennan grunn-
lífeyri almannatrygginga ef þeir gátu sýnt
fram á 25 ára sjómennsku, óháð tekjum. Það
var reyndar líka hjá okkur. Menn gátu verið í
fullu starfi á sjó eða í landi en fengið samt
fullar ellilífeyrisgreiðslur. Fyrir allmörgum
árum fór ríkið hins vegar að tekjutengja
þennan grunnlífeyri og tók þar með til baka
þessi réttindi af stórum hópi sjómanna. Það
voru því nánast aðeins þeir tekjulausu sem
fengu þennan ellilífeyri frá Tryggingarstofn-
un frá 60 ára aldri. Hinir urðu fyrir skerð-
ingu, en ég man ekki eftir neinum hávaða eða
málaferlum við þá breytingu."
Hvað mega lífeyrissjóðir gera?
Hvað gerist ef Hœstiréttur staðfestir dóm
Héraðsdóms?
„Ég á nú eftir að sjá það gerast. Menn hér
eru mjög ósammála dómi undirréttar og
sannfærðir um að hann sé rangur. En verði
dómurinn staðfestur þarf að taka upp mál
þeirra 180 manna sem hér um ræðir og reik-
na réttindi þeirra upp á nýtt. Miðað við hvað
þeir hefðu fengið án nokkurar skerðingar og
greiða það ásamt dráttarvöxtum. Þar inní
geta komið menn sem ákváðu að fresta töku
lífeyris til 65 ára aldurs, en vilja nú fá sitt
óskert. Þetta getur eflaust kostað sjóðinn tugi
milljóna króna. I Héraðsdómi var sjóðurinn
dæmdur ásamt ríkinu og verði niðurstaðan
sama í Hæstarétti verður ríkið að borga þetta
á móti okkur.
Ef Hæstiréttur staðfestir dóminn og telur
um brot á jafnræðisreglu að ræða hljóta
menn að setjast niður og spyrja hvað lífeyris-
sjóðir sem ekki eiga fyrir skuidbindingum
megi almennt gera til að ná endum saman.
Og hvað með þá lífeyrissjóði sem hafa verið
auka réttindi vissra hópa? Til dæmis hækkað
bara ellilífeyri, en ekki örorku- eða makalíf-
eyri. Er það þá ekki líka brot á jafnræðisreglu?
Ef sjóður á svona mikla peninga hlýtur hann
að hækka greiðslur til allra lífeyrisþega sinna.
Jafnræðisreglan getur ekki gilt bara í aðra átt-
ina,“ sagði Arni Guðmundsson. ■
Lífeyrissjóður sjómanna er til húsa að Þverholti 14 í Reykjavík.
Sjómannablaðið Víkingur
49