Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1999, Blaðsíða 52

Ný samtök sem vilja breytingar á fiskveiðistjórnunni
Kvótann til 1
Hópur nokkurra þekktra íslendinga hefur
stofnað til samtaka til breytingar á fiskveiði-
stjórninni. Meðal þeirra sem standa að stofn-
un samtakanna eru; Ellert B. Schram,
Guðmundur G. Þórarinsson, Hálfdán Krist-
jánsson, Jón Magnússon, Jónas Elíasson,
Margrét S. Björnsdóttir, Markús Möller,
Sigurður Björnsson, Tryggvi Agnarsson, Vil-
Ellert B. Schram fyrrverandi alþingismaður er
einn stofnenda samtakanna.
hjálmur Þorsteinsson, Þorsteinn Vilhjálms-
son og Þorvaldur Gylfason.
í stefnu samtakanna, sem ganga undir
heitinu Auðlindir í almannaþágu segir meðal
annars:
Núverandi stjórnkerfi fiskveiða verði
endurbætt og þróað með eftirfarandi grund-
vallarbreytingum:
Festa í stjórnkerfi veiðanna
Veiðum úr helstu nytjastofnum hefur
verið stýrt með aflamarkskerfi í hálfan annan
áratug. Með því hefúr tekist að hafa hemil á
ofveiði. Aflamarkskerfi sem slíkt getur
stuðlað að hagkvæmni við veiðarnar.
Hámarkshagkvæmni hefur þó ekki náðst
vegna þess að eðlilegt gjald hefúr ekki verið
greitt fýrir aflaheimildirnar. Hér er bætt úr
þessu án þess að æskilegri kjölfestu kerfisins
sé raskað. Aðgangi að fiskveiðum við ísland
verði stýrt með markaðsaðferðum.
Jafnræði og arðshlutdeild
Megininntakið í dómi Hæstaréttar er að
allir skuli njóta sambærilegrar hlutdeildar í
afrakstri nytjastofnanna. Það verður best gert
með því að afhenda hverjum og einum
veiðiheimildir sem fólk getur síðan fénýtt sér
með ýmsu móti. Með þessu er komið á jafn-
ræði í aðgangi landsmanna að auðlindum sjá-
var.
Óbærilegar byrðar?
Sú spurning getur vaknað hvort óbærilegar
byrðar séu lagðar á útgerðir og fólk í sjá-
Markús Möller hagfræðingur er einnig meðal
stofnenda samtakanna.
varplássum með markaðssetning veiðiheim-
ilda. Hér er að mörgu að hyggja. - í fýrsta lagi
eru byrðarnar síst minni í núverandi kerfi
þegar til lengdar lætur. Upphaflegir handha-
far kvótans hætta útgerð fýrr eða síðar og þeir
eða erfingjar þeirra selja þá "kvótaeign" sína.
Þetta verður að verulegum álögum á útgerð
framtíðarinnar, bæði sem útlagður stofnkost-
naður og sem fjármagnskostnaður vegna fjár-
festingarinnar. - í öðru Iagi mun stórlækkað
kvótaverð á markaði styrkja stöðu smærri
útgerðarfýrirtækja og báta og þar með einnig
smærri byggða sem standa nú höllum fæti. - f
Þorvaldur Gylfason prófessor er einnig meðal
stofnenda samtakanna.
þriðja lagi er í þessari stefnumótun gert ráð
fýrir sérstökum ráðstöfunum til verndar
byggðunum. - í fjórða Iagi er mikils virði að
skapa þjóðarsátt um fiskveiðistjórnina og
innleiða eðlilegan markaðsbúskap í útgerð.
Þetta hvort tveggja mun leiða til bættrar og
traustari afkomu fólks og fýrirtækja í sjá-
varútvegi.
Einn helsti ágalli aflamarkskerfisins í
núverandi mynd er sá að menn geta haft
verulegan hag af því að kasta Iélegum fiski
fýrir borð, einkum ef þeir hafa keypt
veiðiheimildir dýrum dómum. Með almen-
nri markaðssetningu veiðiheimilda lækkar
verð þeirra stórlega. Þar með ætti að draga
verulega úr þessari sóun.
Beinar aðgerðir
Ef verðlækkun á veiðiheimildum dugir
ekki, eru til fleiri leiðir að sama marki. Veita
má takmarkaða heimild til löndunar utan
kvóta gegn hæfilegu föstu gjaldi sem hvetur
ekki til misnotkunar. Aukið eftirlit og hert
viðurlög koma einnig til álita.
Sanngirni gagnvart landsbyggðinni
Við allar breytingar ber að taka tillit til
52
Sjómannablaðið Víkingur