Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.2005, Blaðsíða 38
„Af einni þúfu“
Karl Eiríksson segir frá upphafi þyrluflugs á íslandi
Hann heitir fullu nafni, Gunnlaugur
Karl Eiríksson, og hefur starfað að
flugmálum í marga áratugi, fyrst sem
flugmaður hjá Flugfélagi íslands, síðar
rak hann Flugskólann Þyt (1950-1963)
og seinast var Karl fulltrúi og formaður í
rannsóknarnefnd flugslysa og flugslysa-
nefnd. Hann var einnig lengi forstjóri
Bræðranna Ormsson.
Fyrri hluti greinarinnar er viðtal við
Karl en seinni hlutinn byggir, auk við-
talsins við Karl, á Alþingistíðindum og
skýrslum, sem samdar voru um þyrluna,
kosti hennar og galla, og birtar voru í A-
hluta Alþingistíðinda árið 1950.
Boðin þyrla
„Ég fékk snemma áhuga á flugi, fór
fyrst í svifflugið og svo tók ég einkaflug-
mannspróf hér heima áður en ég fór til
Bandaríkjanna að læra flugvirkjun.
í næsta nágrenni við skólann, sem var
í Buffalo í New York fylki, voru Bell-
verksmiðjurnar með aðstöðu og flugvöll
við Niagara Falls flugvöll og frá þeim
fengum við allskonar vélar og mótora að
æfa okkur á, bæði orustuflugvélar og
þyrlur, sem við rifum í sundur og settum
saman.
Samhliða flugvirkjanáminu sótti ég
flugskóla í bænum Niagara Falls, sem er
samvaxinn við Buffalo, og þaðan tók ég
atvinnuflugmannspróf.
Þegar við lukum flugvirkjanáminu var
mér og góðum félaga mínum og bekkar-
bróður til þriggja ára, Chuck Amarillo,
boðið ásamt skólastjóranum og deildar-
stjóra flugvirkjadeildarinnar í kvöldmat.
Gestgjafinn var Faurence D. Bell, eigandi
og forstjóri Bell Aircraft. Hann vildi bjóða
okkur vinnu hjá Bell verksmiðjunum
Þegar málsverðinum lauk og Bell var
orðið ljóst að ég ætlaði að heim til ís-
lands aftur bauðst hann til að senda
þyrlu til landsins en sjálfur ætlaði hann
að borga fyrir fiutninginn á henni. Við
mættum hafa hana til reynslu í tiltekinn
tíma, skilmálalaust, og ef mönnum líkaði
hún ekki þá væri ekkert annað að gera
en að senda vélina út aftur.
Þetta var í mai 1947.
Ég hélt heim á leið en Chuck réðist í
vinnu hjá Bell en hann hafði tekið at-
vinnuflugmannspróf með mér um leið og
flugvirkjann. Seinna var Chuck kallaður
í herinn þar sem hann varð majór áður
en yfir lauk. Það seinasta sem fréttist af
þessum góða vini mínum var að vélin
Mister Youell sýnir þyrluna á Melavellmum. Það varð kannski eitt með öðru til þess að vélin
var ekki keypt að krónan var haustið 1949 gengisfelld svo hressilega að Slysavamafélagið átti
ekki lengurfyrir henni. Til að ráða bót má þessu baðfélagið ríhisstjórnina um að hlaupa undir
bagga með það sem ávantaðí en tók jafnframt fram að ef svarið yrði neikvætt þá myndi félagið
hafa önnur ráð tíl að brúa bilið. Flothylkin (pontoon) eru undir vélinni í stað hjóla en á þau
mátti reyra sjúka menn,
hans var skotin niður yfir Kóreu. Úr
annarri bandarískri flugvél, sem hnitaði
hringi fyrir ofan, sást hvar Chuck og fé-
lagar hans gengu út úr vélinni sem hafði
brotlent á tiltölulega sléttu svæði. Þeir
héldu höndunum hátt upp og voru auð-
sjánlega lítið eða ekkert sárir. Síðan hefur
ekkert til þeirra spurst og Norður-Kóreu-
menn aldrei viðurkennt að þessir menn
hafi komið inn á yfirráðasvæði þeirra.“
Þyrlan kemur
„Ég fór heim og fékk vinnu hjá Flugfé-
lagi íslands sem flugmaður. Jafnframt
garfaði ég í því að fá einhvern til að
þiggja þyrlu-lánið sem Bell hafði boðið.
Slysavarnarfélag íslands ákvað að slá til
enda voru þyrlurnar teknar að geta sér
orð sem einstök björgunartæki. En við
megum ekki gleyma þvi að þær voru
ennþá, þegar hér var komið sögu, tiltölu-
lega ný uppfinning manna eins og Igors
Sikorsky og Lawrence D. Bell.
Það átti þó eftir að líða drjúgur tími
áður en þyrlan kom eða tvö ár. Þetta
voru erfiðir tímar. Fátækt og skortur á
erlendum gjaldeyri og allskonar innflutn-
ingshöft voru á. Það gat tekið mánuði og
jafnvel ár að fá innflutningsleyfi ef það
þá fékkst. Ég hafði strax og Bell orðaði
þyrlulánið við mig rætt við Hannes
Kjartansson, sendiherra okkar hjá Sam-
einuðu þjóðunum og mikinn fjölskyldu-
vin okkar, en hann var með fyrirtækið
Elding Trading Company og varð úr að
það sæi um innflutning þyrlunnar.
Það var þó ekki fyrr en í byrjun maí
1949 að þyrlunni, Bell-47D, var loks
skipað upp á hafnarbakka í Reykjavík.
Hún kom í pörtum og með henni vél-
virki, mister Finch, til að setja hana
saman. Slysavarnarfélagið hafði þá rætt
við Örn O. Johnson, framkvæmdastjóra
Flugfélags íslands, um að fá lánaða flug-
menn til að læra á vélina og urðum við
Anton Axelsson fyrir valinu.
Einnig voru þeir Jón Pálsson og Sig-
urður Ágústsson, báðir vélvirkjar frá
sama skóla og ég, fengnir til að aðstoða
Finch við samsetningu vélarinnar og við-
hald. Finch hélt fljótlega heim aftur þeg-
ar hann sá hversu klárir þeir Jón og Sig-
urður voru enda nutu þeir góðs af námi
sínu í Buffalo þar sem þeir höfðu staðið
löngum stundum yfir allskonar flugvél-
um og flugvélapörtum frá Bellverksmiðj-
unni.
38 - Sjómannablaðið Víkingur