Náttúrufræðingurinn - 1961, Blaðsíða 44

88
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
tveim samlokum og grípur önnur yfir hina. Meginefnið í samlokun-
um oftast kísill. Gró og kynfrumur ýmist með svipum eða ekki. Æxl-
unin bæði kynjuð og kynlaus. Kísilþörungar eru mjög útbreiddir hér
á landi og hér við land, eins og annars staðar. (Sjá Náttúrufræðinginn
27 : 1 — 14). Um hina tvo ættbálkana er lítið vitað hér.
Pyrrhophyta (Skoruþörungar o. fl.). Þeir eru gulgrænir eða dökk-
brúnir vegna mikils magns í litberunum af karótíni og blaðgulum.
Blaðgulurnar eru þó aðrar en í kísilþörungunum. Nokkrar tegundir
þessarar fylkingar eru án litarefna. Forðanæring skoruþörunganna
er venjulegt mjölvi, eins og gerist hjá grænþörungum og æðri
plöntum. Flestir eru einfrumungar með 2 svipum, sem eru venju-
lega ólíkar livor annarri bæði um gerð, legu og hreyfingu. Fjölgun
fer fram kynlaust við skiptingu eða með gróum, sem geta verið með
svipum eða svipulaus. Kynæxlun sjaldgæf. Skoruþörungarnir eru
mjög útbreiddir í svifinu hér við land sem annars staðar. (Sjá Nátt-
úrufræðinginn 27 : 1—14).
Phaeophyta (Brúnþörungar). Þeir hafa gullbrúna litbera með
a- og c-blaðgrænu, nokkrum blaðgulum, aðallega fúkóxanthíni
(þaragulu), og (3-karótíni. Aðalforðanæringin er lamínarín. Plönt-
urnar alltaf fjölfruma, fastvaxnar og oft mjög stórar. Kynfrumur
og gró með 2 svipum á hlið hverrar frumu myndast í einhólfa eða
marghólfa gróhirzlum. Ættliðaskipti alls staðar nema hjá þangi
(Fucalis). Sæþörungar. Mjög algengar og áberandi plöntur við grýtt-
ar strendur. Þekktar ættkvíslir hér við land: Ectocarpus, Elachista,
Chordaria, Desmarestia, Chorda, Alaria, Laminaria, Fucus, Ascop-
hyllum og Pelvetia. (Sjá Náttúruíræðinginn 30:74—97).
Cyanophyta (Blágrænþörungar). Einu þörungarnir þar sem litar-
efnin eru dreifð um frymið, en ekki í sérstökum litberum. Auk
a-blaðgrænu, /?-karótíns og einnar blaðgulu, hafa þeir mikið af
þarabláma (phycócyan) og ofurlítið af þararauða (phycóerythrín).
Frumurnar mjög frumstæðar að byggingu, án kjarna og án hvatbera
(mitochondria). Forðanæring sérstök tegund af mjölvi. Smávaxnir,
oftast fjölfruma. Fjölgun kynlaus með svipulausum gróum eða við
skiptingu. Án kynæxlunar. í söltu vatni og ósöltu. Algengar ætt-
kvíslir hérlendis: Atiabaena, Nostoc, Oscillatoria, Phormidium.
(Sjá Náttúrufræðinginn 28:32—49).
Rhodophyta (Rauðþörungar). Þeir hafa litbera með a-blaðgrænu, 2
karótínum og lúteíni, auk þess miklu af þararauða (phycóerythríni)