Náttúrufræðingurinn - 2002, Qupperneq 16

Náttúrufræðingurinn
LAGT af stað
Það er mikið ævintýri að heimsækja
górillurnar og hófst í okkar tilviki
strax við landamæri Austur-Kongó
og Uganda. Við vorum í hópi fólks
sem hafði bókað ferð á górilluslóðir,
en einungis átta manns mega heim-
sækja hvern górilluhóp á dag. Skild-
um við bílinn eftir nærri landamær-
unum og gengum þaðan eftir
ógreinilegum slóða yfir akra og
gegnum smáþorp upp í fjöllin.
Virunga-þjóðgarðurinn er ofar-
lega í fjöllunum, þar sem ræktunar-
landinu sleppir og fjallaregnskógur-
inn tekur við. Mörk þjóðgarðsins eru
ótrúlega skörp og gengur maður
nánast að skóginum eins og græn-
um vegg (1. mynd). Yfirleitt liggja
ský og þoka yfir fjöllunum á daginn
og þarna rignir nánast daglega.
Þokukennd birtan í fjöllunum er fyr-
ir vikið afar sérstök og því auðvelt
að skilja af hverju Dian Fossey, fræg-
ur frumkvöðull um verndun fjalla-
górilla, nefndi bók sína um þær
„Gorillas in the Mist", sem sam-
nefnd bíómynd var gerð eftir. Þar
eru búðir fyrir ferðamenn og hægt
að tjalda eða gista í svefnskálum.
Við fórum á fætur við sólarupprás
og sér maður þá eldfjöllin skýlaus
allt í kring, en þau hæstu eru 4.500 m
há, hvassydd og teygja sig upp úr
þéttri skýjahulunni yfir fjallaregn-
skóginum (2. mynd). Górilluskoð-
unin byrjaði í frumstæðum skála
þjóðgarðsvarðanna. Bauðst okkur
að velja á milli tveggja górilluhópa,
hóps karldýranna Oscars eða
Marcels. Sá síðarnefndi varð fyrir
valinu og fórum við átta saman með
tveimur þjóðgarðsvörðum til að
finna górillurnar. Annar þjóðgarðs-
vörðurinn var með frumskóga-
sveðju til að ryðja leiðina og finna
dýrin en hinn með vélbyssu til að
vernda okkur fyrir bufflum, hlé-
börðum, veiðiþjófum eða öðrum
ógnum sem hann sagði að mikið
væri af þarna í skóginum. Aðalhætt-
an fannst okkur þó vera af honum
sjálfum því nútímaleg vélbyssa er
greinilega talsvert stöðutákn þarna.
Ognvekjandi var að ganga á eftir
honum með byssuna um öxl þannig
1. mynd. Hér sést hve skörp skil eru á milli Virunga-pjódgarðsins og ræktarlandsins
umhverfis hann. Þar sem góriUurnar lifðu áður er nú ræktað landbúnaðarland. Eyðing
skóga er ein helsta ógnunin við tilveru peirra í dag. Ljóstn. Kristt'n Lóa Ólafsdóttir.
að hlaupið beindist að okkur öllum,
hvað þá þegar hann sveiflaði byss-
unni eins og smalapriki í allar áttir.
Á GÓRILLUSLÓÐ
Fyrstu kynni okkar af górillum voru
alls ekki jafnrómantísk eða tilfinn-
ingaþrungin og margir hafa lýst sem
sjá þennan stórvaxna ættingja í
fyrsta sinn. Við gengum í halarófu
frá búðunum ásamt þjóðgarðsvörð-
unum tveimur. Er við höfðum geng-
ið um stund í gegnum þéttan skóg-
inn heyrðum við undarleg hljóð,
fyrst lágvær en síðan hærri, lang-
dregin búkhljóð og loks drynjandi
trompethljóð sem ómuðu í skógin-
um líkt og þar væri einhver á ferli
sem hefði lifað á rúgbrauði og Mal-
töli síðustu vikur! Við stoppuðum
og litum í kringum okkur og sáum
þá sökudólginn, ungan górillukarl
sem sat í lágvöxnu tré og hámaði í
sig gróðurinn. Lét hann lítið fara fyr-
ir sér í þéttu laufinu, hélt áfram að
éta en gjóaði augunum öðru hverju
forvitnislega í áttina til okkar.
Þetta kom leiðsögumönnum okk-
ar á sporið og sveigðu þeir af stígn-
um inn í þéttan og ógreiðfæran
skóginn, en hjuggu á báða bóga með
sveðjunum til að gera leiðina greið-
færari. Töldu þeir fullvíst að silfur-
bakurinn væri í nágrenninu, því gór-
2. mynd. Sólarupprás í Virunga-pjóð-
garðinum í Austur-Kongó. í fjöllunum
við landamæri Rúanda eru heimkynni um
helmings fjallagórillustofnsins. Hinn
helmingurinn, um 300 dýr, lifir í Úganda.
Ljósm. Jón Geir Pétursson.
illur í hverjum hóp fara vanalega
ekki langt hver frá annarri.
Rétt er að geta þess hér að górillur
lifa í hópum undir stjórn stærstu
karlgórillunnar. Forystukarlinn er
með silfrað hár á bakinu og kallaður
silfurbakur. Við kynþroska fá karl-
górillur yfirleitt silfurlit hár á bakið. í
górilluhópnum geta verið allt upp í
30 einstaklingar en algengast er að
hóparnir telji um 10 dýr. Þannig
halda saman ungar, tvær til þrjár
kerlingar og svo silfurbakurinn (3.,
4. og 7 mynd). Þegar ungarnir eru
orðnir stálpaðir yfirgefa þeir yfirleitt
hópinn, kvendýrin til að finna aðra
einhleypa karla eða górilluhópa þar
sem þær ganga silfurbaknum á
16
k