Alþýðublaðið - 29.11.1922, Page 1

Alþýðublaöið
&eflð át ai AlþýMoldmiui
1922
Miðvikudaginn 29 nóveœber
Sháiiil atfimlaisra nana
fer að tilhlutun Alþýðuflokksins fram i Alþýðu-
húsinu nœstu daga kl. 1—6 og hefst á morg-
un. Er þess vœnst, að allir, sem eigi hafa at-
vinnu nú, hvorl sem þeir eru aiþýðuflokksmenn
eða ekki, komi þangað.
Atvinnubótanefndin.
Kaupg-j aldsákvarðanir.
Eítir Pitur G Guðmundsson.
II. Kanpsamningnrlnn 1919.
Haustið 1919 fóru fratn sinm-
Ingatilraunir utn ákvörðun kaup
gjaldi verkamanna i lanói milli
verkamannafél Dagibrún og Fé
'lags atvinnurekenda i Reyvjivik.
Tóku mestan þitt í þeim 2 menn
tri hvoru íélagi og einn maður
tilnefadur af landsyfirréttinum.
Viðfangsefai semjenda voru i
iveim höfaðliðum:
I. Að fíana og koma rér saman
um bvað hátt kaup skyldi vera
»m klukkustuud eins og á stóð þá.
2 Að finna og koma iér sam>
an um reglur fyrir því, hvernlg
það kaup skyldi hækka eða iækka
eftir því, sem verðiag nauðsynja
breyttist.
Til þess að komast að niður*
stöðu um fyrri liðion, vsr ákveðið
að miða við þarfír 5 manna fjöl
ðkyldu (bjón með 3 börn, 2, 7 og
32 ára).
Til þess að gera skrá yfir
þessar þarfir sem ábyggilegasta
leituðu fulitrúar verkamsnna álits
og umsagna? ýmsra reynd.a og
grei dra manna og kvenna úr
verkamsnnahóp Að lokum var
gerð skrá yfir 30 vörutegundir og
ta ið eyðslumegin hverrar um sig,
að þremur uedanskildum. AÍIar
aðrar tegundir útgjaida voru tekn-
ar saman í eiun iið sem „ýœic-
legur kostaaðar*. k skýrsiunni
var árteyðiian talin þannig: rúg-
brauð 4562; kg (% kg á mann
á dag), hveitibrauð 226 kg. (*/s
kg á mann á dag). hveiti 60 kg.,
hrfsgrjón 30 kg., sagógrjón 10 kg,
haframjöl 70 kg, kartöflumjöi 5
feg., baunir 5 kg, kartöflar 250
kg , gnlrófur 50 kg., rúsfnur 7,5
kg, sveskjur 7,5 feg, sykur 187.5
kg„ kaffi, óbrent, 25 kg, kaffi
bætlr 12 5 kg., kskao 5 kg.,
smjörliki 125 kg„ tólg 20 kg„
kæfa 25 kg, mjólk 365 Iftrar,
saltfejöt 25 kg., nýtt kjöt 75 kg„
nýr fiskur 750 kg„ trosfiskur 250
kg„ steinolfa 300 I, kol 10 skpd ,
húsnæði, eitt herbergi, stórt, og
e’dbús, efla tvö heibergi minni
og eidhús.
Þessa eyflsiuþörf urðu samnings-
aðilar ásáttir um að gera að und
irstöðu undir útrelkningi á eyðslu-
kostnaði f heild Eftir henni voru
leiknuð ársútgjö'd svona fjölskyldu
árið 1914, með þvf að fara eftir
skýrslum Hagstofunnar um vöru
vcrð, svo langt sem þær náðu.
Eu þar sem skýrslu Hsgttofunnar
þrauti var gerð áætlun um út
gjöldin (fyrir húsaleigu, fatuaði,
skófamaði, nppkvcikju og ýensum
gjöldum) og komu sameingsaðilar
sér einnig saman um þær tölur.
Siðan voru sömu eyðsiuliflir reikn
aðir eftir verðskýrsium Hsgstof
unnar i okt, 1919 og liðir þeir,
276 tölublað
sem þar vantafli. áætlaðir á sama
hátt með samkomulagi beggja
aðila. Niðurttafla þessara reikninga
sýndi, að útgjaldaupphaeðin haíðl
aukitt um 230% írá 1914 til
1919. Það varð ennfremur að
ssmkomulagi, að tlmakaup 1919
skyldi mifla við tfmskaup 1914
og dýrt ðarhlutföll Nú var tfma-
kaup 2914 35 aur. Dýrtlðarálag
á það, 230 %, gerði 81 eyrl og
35 -j- 81 = 116 gerði einmitt tfma
kaep það, sem ákveðið var með
ssmnlngum f okt 1919
Hér er nú að eins iýst þeim
aðferflom sem fylgt vsr við ákvörfl*
un tfmakaupsins 1919 og þvl sam-
komulagi sem náðist.
Fulltrúar verkamanna héldu fram
hærri kröfam en þetta og litu svo
á að biutfaihtais dýrtfðarinnar
væri hærti, Því til skýringar set
ég bér þær verðtölur sem voru
áætlaðar með samkomulsgi:
1914 1919
Húsalelga ....... 14400 432.00
Fatnaður 150 00 525 00
Skóklæði 6000 172 80
Yms gjöld ... 132 00 334.30
Samtals 48600 1464 10
Þó nú svo væri litifl á að þess-
ir iiðir hefðu hæ<kað f réttu hlut-
falii við aflra liði sem reikaað var
mefl (230 %) þá er semt sfðari
nlðurstöflutalan of Ug um 140 kr.
En nú héldu verkamenn þvf fram
að sumir þessir iiðir hefðu hækk-
að hiatfailslega meira, t. d, húsa-
leiga og tkóklæði
Þá er og athugandi nánar liður-
inn „ýms gjöid", setn er vitanlega
of lágt reiknaður bæði árin sem
miðað er við. Eí áthuguð er upp-
talning nauðsynja hér að framan
kemur f Ijós, að æðimargt er þar
ótalið, sem alt yrfli þá að koma
undir þennan iið. Skai ég benda
hér að eins á nókkur atríði, opin-
ber gjöld, Iyf og læknisverk, hrein-
lætisvörur, búsáhöld, blöð og bæk-
ur, iðgjöld tii félaga, líftryggingar
og vltryggingar, kosinaflur vegna