Náttúrufræðingurinn - 1939, Blaðsíða 5
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 49
tiiiiiiiiiiiiiimiiiiiimiiiiiiiimiimiiiimMiiimiiiiiimiimiimimimiiiiimiiiiiiiimiiiiiiiimiimiiiiiiiiiiiiimiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiii
Ræktun aldintrjáa á íslandi.
Ávaxtarækt á Islandi, — hve fagurt hljóma ekki þessi orð og
hve oft hafa ekki bjartsýnir menn látið sér koma slíkt til hugar
hin síðari ár? Og hve oft hafa þeir hinir sömu ekki fallið frá
þessum draumum sínum án nokkurra aðgerða né nánari umhugs-
unar, þegar þeir hafa heyrt mótbárur þeirra, er hafa álitið sig
sérfróða á þessum sviðum, já, hve oft hefir hin íslenzka bjart-
sýni ekki verið kúguð af hinu svonefnda „viti“ og „þekkingu“
bölsýnismannanna á liðnum öldum?
Draumurinn um ávaxtarækt á íslandi er vafalaust jafngamall
þjóðinni, sem byggir landið nú, þótt ekki sé mér kunnugt um, að
um slíkt sé oft talað í íslenzku fornritunum. Og skipulegar til-
raunir með ræktun aldintrjáa — og þó sérstaklega eplatrjáa, —
síðustu mannsaldrana er eflaust hægt að telja á fingrum annarar
handar; mér er aðeins kunnugt um tvær eða þrjár, sem aliar haía
misheppnast á ýmsan hátt og af ólíkum orsökum. En þrátt fyrir
það er sú reynsla, sem hinar örfáu óskipulegu tilraunir með
ávaxtarækt hér hafa veitt okkur, ekki þannig, að á henni sé hægt
að byggja þann dóm, að aldintré geti ekki borið ávöxt á íslandi,
heldur sýnir hún öllu fremur, að ekki dugir að láta áhugamennina
eina um tilraunir með ræktun erlendra jurta, heldur verða vísindin
að fá að hafa þar hönd í bagga með, ef vel á að fara.
Þau ávaxtatré, sem fyrst og fremst geta komið til greina á Is-
landi, eru eplatré, en auk þeirra ef til vill perutré, kirsiberjatré
og plómutré. Og þar eð þessar fjórar trjátegundir gera ekki allar
sömu kröfur til lífsins, mun réttast og reyndar auðveldast að ræða
lauslega um hverja einstaka þeirra áður en lengra er haldið. Öll
heyra þessi tré til hinnar svonefndu rósaættar grasafræðinnar og
öll hafa þau verið ræktuð lengur á Norðurlöndum en sögur vorar
ná, svo að forfeður vorir hafa án efa flestir þekkt vel til ræktunar
þeirra og ljúffengis ávaxtanna.
Eplin vaxa á eplatrénu eða apaldrinum (Pyrus malus), sem er
nð öllum líkindum afkomandi villiapaldursins (Pyrus pumila), sem
vex enn villtur víða í Suður-Rússlandi, Túrkestan og Suður-Síber-
íu. Ræktun þeirra byrjaði víða í Evrópu löngu áður en sögur hóf-