Náttúrufræðingurinn - 1939, Blaðsíða 21

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 65
VlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
búmíni og glóbúlíni blóðsins. Mjólkurfeitin er talsvert frábrugðin
kjötfeitinni, feitisýrurnar ekki alltaf þær sömu og hlutföllin milli
þeirra mjög ólík. Mjólkursykurinn kemur hvergi fyrir nema í
mjólk. Söltin í mjólkinni eru líka talsvert ólík söltum blóðsins, t.
d. er miklu meira af kalíumsöltum en natríumsöltum í mjólkinni,
en í blóðinu er þetta öfugt. Það er því sýnilegt að helztu efnin,
sem uppleyst eru í mjólkinni, eru að mjög verulegu leyti byggð
upp í mjólkurfrumunum. Vatnið og nokkur önnur efni s. s. fjör-
efni, sýkilvarnarefni og móteitur berast þó óbreytt úr blóðinu yfir
í mjólkina.
Myndun mjólkurinnar stendur í nánu sambandi við þroska fóst-
ursins og fæðingu afkvæmisins. Nokkru áður en afkvæmið fæðist,
taka mjólkurkirtlar móðurinnar að stækka, og myndast í þeim
vökvi ekki ólíkur mjólk (kolostrum, broddur). Skömmu eftir fæð-
inguna fær svo vökvi þessi hina venjulegu efnasamsetningu og
eðli mjólkurinnar og breytist lítið úr því, þar til undir það, að
mj ólkurmyndunin þrýtur. Mjólkurmagnið er jafnan mest í byrjun
mjólkurtímans, en fer svo minnkandi eftir því sem lengra líður.
Frá því að mjólkurmyndunin hættir og þangað til næsta afkvæmi
fæðist, líður oft langur tími.
3. mynd. Þverskurður af mjóllcurblöðru úr júgri hundsins. Á myndinni sést
greinilega blöðruholið, sem mjólkin safnast í, og frumurnar, sem vaxa inn í
það og mynda mjólkina. (Nissen).
Einkenwi mjólkurinnar.
Mjólk er, sem kunnugt er, hvítleitur vökvi, en mjög er efnasam-
setning hennar mismunandi eftir því um hvaða spendýrategund
er að ræða. Mestur hluti mjólkurinnar er vatn. Af öðrum efnum