Náttúrufræðingurinn - 1939, Blaðsíða 23

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 67
iiiiiiiiiimiiiiiiimiiiiiimiiiiiimiiiiiiiiiiiimimiiiiimiimimmiiimiimiiiiiiimimiiiiiiiiimiiiiimiummmiiiiiimiiiiiiiiiiiiiii
andi. Á þetta sérstaklega við um konumjólk, sem er svo marg-
breytileg hvað magn hinna einstöku efna snertir, að ekki verður
gefið þar neitt meðaltal (sbr. töfluna). Ein dýrategund getur
hæglega melt fleiri tegundir mjólkur en sína eigin, og er maðurinn
nærtækasta dæmið því til sönnunar.
Hlutverk mjólkurinnar.
Mjólkin er að öllu leyti sniðin eftir þörfum afkvæmisins; hún
er því ætluð og engum öðrum. Næringarefnin, sem það fær með
mjólkinni, eru hliðstæð þeim, sem fóstrið fékk í móðurlífi. Við því
hlutverki legkökunnar (placenta), að færa næringarefnin úr blóði
móðurinnar og yfir í blóð afkvæmisins, hafa nú tekið mjólkur-
kirtlar móðurinnar og meltingarfæri afkvæmisins. Mjólkin hefir
þannig nokkuð svipað hlutverk og forðanæring sú, sem jurtirnar
gefa kíminu með sér í veganesti, eða fuglarnir leggja í eggin. Hún
á að hjálpa ungviðinu yfir örðugasta hjallann, hún á að sjá því
fyrir hentugri næringu, þar til það er orðið sjálfbjarga.
En maðurinn lifir enn þá eftir „lögmálinu", að minnsta kosti á
sumum sviðum. Hann vinnur stöðugt að því að gera sér jörðina
undirgefna og þar með taldar þær jurtir og þau dýr, sem á henni
eru. Hann lætur greipar sópa. Allskonar jurtir og dýr láta lífið
til þess að fæða hann og klæða. Og hann lætur sér ekki nægja þá
einstaklinga, sei.i komnir eru á efri ár og lokið hafa því hlutverki,
sem náttúran ætlaði þeim. Nei, það er ungviðið, sem hann sækist
eftir, og það helzt áður en það vaknar til lífsins. Næring sú, sem
jurtin eða dýrið hefir valið af svo mikilli nákvæmni, vandað svo
mjög til og gefið afkvæmi sínu í veganesti, er manninum sérstak-
lega kærkomin. Allskonar aldini, fræ og egg þykir honum mjög
ljúffeng. Þannig er þessu einnig varið með mjólkina. Þessi nær-
ing, sem sérstaklega er ætluð ungkálfum, lömbunum, kiðling-
unum o. s. frv., verður ein aðalfæðutegund mannsins. Meira að
segja konan, sem eðli sínu samkvæmt á að fæða barnið með mjólk
sinni fyrstu mánuðina eftir fæðingu þess, bregzt oft skyldu sinni
og gefur barninu aðeins kúamjólk.
Það er ekki svo að skilja, að maðurinn sé eina lífveran, sem
rænir og drepur sér til bjargar. Hann er aðeins lengra kominn í
þessum efnum en aðrar lífverur. Miskunnarlaus barátta fyrir til-
verunni, sjálfsbjargarviðleitnin, er sá rauði þráður í eðli hverrar
lífveru, sem gengur gegnum allt jurta- og dýraríkið, frá lægstu
einfrymingum upp til mannsins. Þannig er náttúran. Um leið og