Náttúrufræðingurinn - 1939, Blaðsíða 35

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 79
iiimiiiiiiiiiiiiiiiiimimiiiiiiiiimiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiimiiiiiiiimiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimimiiiimiiiiiiiiimiiiiiiii
enn í dag hvern staf um sögu lífsins á jörðunni ómáðan, sýnir
hann okkur þó, hvaða dýraflokkar koma fyrst til sögunnar, og
hvernig þeir mynda aftur af sér þá dýraflokka, sem seinna verða
til. Og þá er loks að nefna fósturfræðina. I raun og veru byrjar
hvert einasta dýr á jörðunni lífsferil sinn, hversu fullkomið, sem
það verður að lokum, sem ein einasta sella, hin frjóvgaða egg-
sella og mætti því segja að sérhver einstaklingur verður að nokkru
leyti að feta feril ættar sinnar, ef svo má að orði komast.
Eins og fyr var getið, þá eru frumdýrin, eða þau dýr, sem að-
eins eru gerð úr einni sellu, frumlegustu dýrin á jörðunni. Þeim
mætti líkja við einyrkjann, sem verður að gera öll verk sjálfur.
Þessi eina sella frumdýrsins verður að afla fæðunnar, melta hana,
dreifa henni um líkamann, verjast hættum, og yfirleitt inna af
hendi öll þau störf, sem milljónirnar í líkömum æðri dýra skipta
á milli sín. Og svona byrjum við mennirnir einnig lífsferil okkar,
sem einyrki á frumlegasta stigi, þar sem er hin frjóvgaða egg-
sella. Flest frumdýr auka meðal annars þannig kyn sitt, að sellan
skiptir sér í tvennt, og einmitt þannig hagar eggið sér, það skiptir
sér einnig, og verður að tveimur sellum. Vanalega verða sellurnar
hjá frumdýrunum viðskila hvor við aðra eftir skiptinguna, en oft
loða margar saman og mynda „félög“, alveg eins og þær sellur, sem
myndast, þegar eggsellan skiptir sér.‘ Hjá frumdýrunum halda þó
sellurnar eftir sem áður áfram að vera einyrkjar, þar er ekki um
neina verkaskiptingu að ræða. Ef við höldum nú áfram að rekja
örlög eggsins hjá æðri dýrunum, þegar það skiptir sér, sjáum
við að sellurnar mynda eins konar holkúlu, áður en þær fara að
skipta með sér verkum, náttúran er búin að breyta epli með einum
kjarna, það er eggsellunni, í bolta, sem er holur að innan, jafn-
stór eplinu, en gerður úr ótal mörgum sellum, hverri með sínum
kjarna. Einmitt svona líta einyrkjaþjóðfélögin hjá frumdýrunum
út. Næsta þróunarskrefið hjá fóstri æðri dýranna markast nú af
þeirri breytingu að úr holkúlunni verður tvöföld skál alveg eins
og við þrýstum fingri á boltann okkar, þannig að annar helming-
urinn hverfist inn í hinn, úr því yrði líka tvöföld skál. Og nú fer
verkaskiptingin að byrja. Innra byrðið í skálinni á til dæmis alltaf
fyrir sér að mynda meltingarfærin, en ytra byrðið yfirborð húð-
arinnar. Náttúran er þarna búin að breyta egginu í hið ófullkomn-
asta vefdýr, sem til er, það er svamp, því einmitt svona líta frum-
legustu svamparnir út. Ef við tökum ekki tillit til þess, að hjá
svömpunum eru margir einstaklingar jafnaðarlega vaxmr saman,