Náttúrufræðingurinn - 1942, Blaðsíða 8

NÁTT ÚH UFH.KÍ) ING l 'R IXX
Helgi Pjeturss:
Otrúlegt en satt.
I. Merltileg steinflís.
Það þótti í fyrstu nijög ótrúlegt, er ég sagði frá því, að berg-
tegund, sem milcið er tnn á Islandi, og margir merkir jarð-
fræðingar liöfðu skoðað og liiklaust talið goseðlis (vulkansk),
bæri því ótvirætl vitni, að skriðjöklar liefðu komið þar við
sögu. Og ekki varð auðveldara um, þegar ég varð að bæta því
við seinna, að einnig milli laga í basaltmýndun íslands, væru
slíkar bergtegundir, er sýndu, að ísaldir liefðu gengið yfir
Iandið löngu á undan þeirri, sem kunnugt var um þegar ég
hóf rannsóknir minar. Og það er ekki lengra síðan en svo,
að bornar voru brigður á, að þetta gæti verið allskostar rétl
lijá mér, að árið 19.18, er í 75. árgangi enska jarðfræðitíma-
ritsins Geological Magazine, ritgerð, sem lieitir The Age of
thc Rocks and Topography of middle Northern Iceland, eftir
dr. L. Hawkes, þar sem þessi merki jarðfræðingur, er ýmis-
legt fróðlegt hefir ritað um jarðfræði íslands, segir frá þvi,
að hann hafi ekki getað fundið forna jökulurð milli basalt-
Iaga austanvert við Fnjóskadalinn, sem ég liefi getið um í
doklorsritgerð minni „Om. Islands Geolögi“. Telur dr. Hawkes,
að J>ar muni ekki vera um annað að ræða en forna lækjar-
mvndun. Tveir ungir jarðfræðingar frá háskólanum i Cam-
hridge, komu eftir tilmælum dr. Ilawkes á Jiessar sömu slóðir,
og leituðu að jökulbergi |>vi, sem ég hafði sagt frá, en fundu
þar enga slíka jarðmvndun. í grein í 7(>. árgangi þessa sama
tímarits (On the Fleisloeene Roeks of Ieeland and the Age
of the Submarine Shelf), Ieitaðisl ég nú enn við að færa sönn-
ur á mitt mál, og tók fram, að basaltið undir |)essu lagi, sem
ég liafði hiklaust talið jökulurð, væri fægt og rispað á J)ann
hátt, sem einungis verður undir skriðjöklum. Mér hafði, með
talsverðri fyrirhöfn, lekizt að meitla hina hörðu, fornu jökul-
urð ofan af basaltinu, sem hún liggur á, og ná í flís af þessu
svo stórfróðlega jökulnúna bergi, en flís þessa fann ég ekkí
þegar ég skrifaði hina ensku grein mína, og gat ])ví ekki kom-
ið mvnd af henni þar. Nú hefir Anna dóttir mín haft upp á
þessari merkilegu steinflís, og kom mér þá i hug að biðja