Náttúrufræðingurinn - 1942, Blaðsíða 21

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
65
ast í samræmi við mælingu Carocs, því að hann segir, að það
sé eins og ávalur þríhyrningur, snúi bogadregna grunnlinan
til NV og takmarkist af háum hömrum, en oddur þríliyrnings-
ins i SA. Sé nú syðsti og grynnsti hluti jarðfallsins dreginn
frá, sjáist, að aðalliluti þess sé reglulega sporöskjumynduð kvos,
aflöng frá SV—NA.
Eiginlega er hvorki liægt að kalla jarðfallið þrihyrning eða
reglulega sporöskju, eins og það er sýnl á korti Carocs, en
livað sem því liður, þá gerir Thoroddsen nokkurar mikilvæg-
ar athuganir. Lengd valnsins í jarðfallinu mælist honum 10.000
fet, eða um 3200 m, og hefir yfirborð þess hækkað um 82 m
síðan 1876, eða um 33 m í þau fjögur ár, sem liðin eru síðan
Loclc kom í Öskju. Hæðin af norðurbrún jarðfallsins niður
að vatni er því 150 m og suðurgígirnir 56 m fyrir ofan vatns-
flötinn. Þá getur Thoroddsen um ákaflega merlcilegt fyrirbrigði,
en það eru ísalög, sem bann finnur inn á milli liraunlaganna
í hömrum jarðfallsins, en hvorki getur bann um þykkt þeirra
né hve neðarlega í bömrunum þau liafi verið. Vatnsbitinn mæld-
ist 14° C.
Það er líklegt, að þegar Tboroddsen kom í Öskju, hafi jarð-
fallið verið orðið nokkuð hreytt frá því, sem það var, þegar
Caroc og Johnstrup mældu það, en, þó ekki svo mikið, að þetta
yrði ákveðið án mælinga. Þó má ætla, að þríhyrningslagið hafi
verið áherandi. Samkvæmt mælingum Thoroddsens og með
liliðsjón af mælingum Carocs, getum vér gert oss grein fyrir
stærð og lögun vatnsins, sem hefir verið dálítið óreglulegur
sporhaugur, lengri ásinn 3,2 km, en sá skemmri um 2 km og
flatarmálið nálægt 5 km2 (sjá mynd 4).
Vatnið hefir þá, samkvæmt þessu, vaxið að flatarmáli um
1,5 km siðan 1880, en vatnsaukningin verður á sama tíma í
m3: 3,5x33 + 1,5x16,5 = 140,25 millj. m3, eða um 35 millj.
m3 árlega að meðaltali.
Þetta er nokkuru meiri vatnsaukning en oss reiknaðist til,
að safnazt hefði fyrstu árin og er það mjög eðlilegt. Meðal ann-
ars má benda á, að vatnshitinn fer mjög lækkandi þessi árin
og jafnframt minnkar uppgufunin. Svo er líka eðlilegt, að
vatnsrásirnar að þessum mikla geymi, þurfi nokkurn tíma til
að myndast. Þegar þess er nú gætt, að vatnið á enn eftir að
kólna rnikið, er sennilegt, að hin árlega vatnsaukning, eftir 1884,
sé að minnsta kosti 40 millj. m3.
Nú líða 23 ár svo að engar athuganir eru gerðar á Öskju-
5