Náttúrufræðingurinn - 1942, Blaðsíða 6

132
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
mynda sjálfstæða einstaklinga, er síðan losna úr sambandi liver við
annan. Þessir 32 einstaklingar ern jafngamlir, enginn getur talizl
afkvæmi annars, og enginn afgangur verður, þegar þeir skiljas*
að. Þannig gengur þetta i það óendánlega án þess að vart verði
nokkurra ellimarka.
y Hjá skyldri tegund, grænþönmgnum Pleodorina (mynd 3), sem
er mjög líkur Eudorina að gerð og Iifnaðarháltum, finnum vér svo
nýlt fyrirhrigði, sem er mjög eftirtektarvert. Eru það fjórar frum-
ur í hverjum einstakling, sem ekki skipta sér, og verða þær af-
gangs og deyja, þegar skiptingin er afstaðin og hinir nýju ein-
staklingar losiia liver frá öðrum. Þarna hitlum vér fyrir oss hinn
eðlilega dauða. Viss hluti einstaklingsins deyr hér ófrávikjan-
lega við liverja skiptingu, svo að hægt er að líta þannig á, að einn
einstaklingur hafi liðið undir lok eftir að hann hefir getið af sér
svo og svo mörg afkvæmi. Hér er það þó aðeins lítill hluti ein-
staklingsins, sem deyr, en meiri hlutinn, sem lifir áfram. Þegar
lengra dregur á þróunarhrautinni, verður dauðlegi hlutinn alltaf
stærri en hinn ódauðlegi minni.
Vér skulum nú atliuga hvernig þesum hlutum er varið hjjá æðri
fjölfrumungum, t. d. hjá manninum. Ef vér athugum hlutverk
einstakra fruma í hkama mannsins, þá sjáum við að hægt er að
skipla þeini í tvo flokka: í fyrsta lagi frumur, sem annast um
fjölgunina eða viðhald tegundarinnar, í öðru lagi frumur, sem
byggja upp líkamann og viðhalda sjálfum einstaklingnum. Þær
fyrrnefndu getum vér nefnt kímfrumur, þær síðarnefndu kropp-
frumur. Kímfrumur nefnast þá einu nafni egg konunnar og sa^ði
mannsins ásamt móðurfrumunum i kynkirthmum, sem mynda
eggin og sæðin. Kroppfrumur eru aftur á móli allar aðrar frumur
líkamans s. s. húðfrumur, vöðvafrumur, beinfrumur, taugafrum-
ur o .s. frv.
Kímfrumurnar hafa þann hæfileika að geta orðið upphaf nýs
einstaklings og mynda þannig hæði nýjar kímfrumur, sem aftur
verða upphaf nýrra einstaldinga, og hvaða tegund af kroppfrum-
um sem vera skal. Kímfrumurnar eru alhæfar. Kroppfrumurnar
aftur á móti mynda aðeins kroppfrumur en geta ekki myndað
kímfrumur og þar með nýjan einstakling. Auk þess geta lcropp-
frumurnar jafnan ekki myndað aðrar kroppfrumur en sömu eða
svipaðrar tegundar og þær eru sjiálfar. Kroppfrumurnar eru alltaf
meira eða minna sérhæfar.
Þetla verður greinilegra ef lilið er á 4. mynd. Kimfrmurnar
mynda kroppfrumur aðeins við fyrstu þrjár skiptingarnar. Þessar