Náttúrufræðingurinn - 1942, Page 30

15G
MÁTT ÚRUFRÆÐIN GURINN
liggur undir Aðaldalsmóum, Laxá, og Laxárengjum. — Þetta
hraun liggur undir því aðkomna hrauni, sem komið hefir löngu
seinna úr Laxárdal og runnið niður í Aðaldal og setzt þar að, syðst
í dalnum. Svo, einhverntíma á þvi langa tímabili, sem orðið hefir
milli ísaldar og landnáms Islands, hafa oftar komið upp jarð-
eldar í Aðaldal norðan við gömlu eldstöðvarnar. Það mikla hraun,
sem þá myndaðist, hefir stöðvazt við Skjálfandafljót að vestan,
Hvammsheiði að austan og við Skjálfandaflóa að norðan. Þetta
hraun mun hafa verið fleiri ár að brenna, eldarnir slokknað á
tímabili og komið svo upp aftur og ldaðið hverju liraunlaginu
ofan á annað. Aðeins þetta hraun heitir nú „Aðaldalshraun“, og
er það alrangt, að það sé runnið sunnan frá Odáðahrauni eða sunn-
an frá Mývalni, eins og nokkrir leikmenn bafa sagt og bókfest.
Meðal þeirra er Áskell Snorrason (líklega hafa þeir hermt það
hver eftir öðrum). Mér vitanlega hefir enginn jarðfræðingur
ályktað svo. Eg vil nú rökstyðja þetta álit mitt ofurlítið.
Fyrst er þá það, að hraun þetta hefir aldrei farið yfir Aðaldals
holt og móa, sem liggja sunnan við það, en það hefði ])ó hraunið
orðið að gera, hefði ]jað komið sunnan frá Mývatni. I öðru lagi
eru gosgígar og háar hraunborgir liingað og þangað um allt þetta
mikla hraunsvæði, sem sýna að hraunið er runnið úr jörð þar sem
það liggur. Einn þessi eldgígur heitir „Svelgur“. Hann liggur
rúman kílómetra norðan við túnið á Tjörn, rélt vestan við þjóð-
brautarlcantinn. — Menn ætlu að skoða Svelg og athuga, hvort
það sé líklegt að hann sé runnin sunnan frá Mývatni. Sama má
segja um fleiri eldgíga í Aðaldalshrauni, eins og Mannhól, Barð-
hól og Goslióla (í Sílalækjarlandi).
Höskuldur Björnsson:
Landnám staranna í Hornafirði.
1937.
Um mánaðamótin júli og ágúst varð ég var við 2 stara úli í
Álaugarey, sem er rétt lijá kauptúninu Höfn í Hornafirði. Það
munu vei-a fyrstu kynni mín af þeim, þó að líklegt sé að þeirra
hafi orðið vart hér fyrr.
12. des. Þeir bafa verið hér í kauptúninu ]>að sem af er vetrar.
Snemma í sept. taldi ég 32 í hóp. Annars eru þeir oft í smá bópum.