Náttúrufræðingurinn - 1944, Blaðsíða 37

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
31
háðar saman falla nákvæmlega í pæluna og fylla liana nema litla
þríhymu í suðurenda hennar. En tveimur metrum sunnan við
eystri torfuna liggur lítill kökkur, sem falla myndi i þá eyðu. Úr
norðurenda pælunnar liggur stutt sprunga, saman sigin, og endar
í litilli pælu, þríhyrndri. Á norðurbakka liennar liggur jafnstór
hnaus með sömu lögun. Austurbakki stóru pælunnar er á kafla í
tveimur stöllum, og er efri stallurinn aðeins um 10 cm á hæð, en
þrepið á milli þeirra lárétt (slrikað á myndinni). Ekki þurfti lengi
að leita, áður torfudræsa fyndist, sem virtist máluleg í þetta
far. Lá hún í kuðli nyrzt af öllum torfunum. Allar torfurnar sneru
grassverðinum upp, uema hin nvrzta, sem var nokkuð saman vaf-
in, og hin syðsta, sem lá á hliðinni.
Ekki er um að villast, að torfurnar liafa hrokkið upp úr pæl-
unni og dottið niður aftur, þar sem þær liggja nú. En livaða ógnar-
kraftur Jiefir verið hér að verki? Ekki kemur lil neinna mála, að
þetta séu mannaverk. Rúminál allra torfnanna samanlagt er um
4,3 m3, og þær myndu varla vega minna en 10 smálestir allar sam-
an. Þekki ég enga þá vél, af mönnum gerða, er stikt jarðrask gæti
látið eftir sig, og fullvíst er, að engin slik hefir komið á þennan
sfað, fjarri akfærum vegum.
Stundum liefir svo borið við (a. m. k. erlendis), að eldfim loft-
tegund, mynduð við rotjum lífrænna leifa, hefir safnazt saman
neðanjarðar og valdið sprengingum með nokkru jarðraski. En
slíkri sprengingu getur alls ekki verið tit að dreifa á Neðriflöt, bar
sem er þuri’Iendisjarðvegur úr óhfrænum efnum. Auk þess líktist
pæla sú, sem hér hefir verið lýst og er með sléttum moldarhotni,
alls ekki neínum sprengígíg.
Það er alkunna að torfur og hnausar geta flutzt til með jökum,
sem fljóta á vatni, oft langar leiðir. Er vel hugsanlegt, að ís geti
nlitiö upp þúfur og þunnar torfur úr tjarnarstæðuni og fært úr
stað. En fráleitt er, að jarðraskið á Neðriflöt sé af þeim völdum.
Þarna er ekkert vatnsstæði, flötinni hallar örlítið til austurs, og
frárennsli er gott. Og jafnvel þótt vatn kynni að standa á flötinni
við og við vegna krapstíflu, er fráleitt að ætla, að ís liafi getað
spennt upp hinar þungu torfur úr flötum botninum.
Mér hefir ekki dottið í hug nema ein skýring, er til mála geti
komið, á þessu jarðróti. Hún er sú, að þarna hafi slegið niður eld-
ingu. Að vísu hefi ég hvergi annars staðar séð verksummerki eftir
cldingu ó bersvæði, og i engu riti hefi ég getað fundið glögga lýs-
ingu á þeim. En sjónarvottar hafa lýst svo fyrir mér þess konar
ummerkjum, að ég sé ekkert því lil fyrirstöðu, að jarðraskið á