Náttúrufræðingurinn - 1944, Blaðsíða 54

48
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
að nota það við tilraunir i sjúkrahúsúm og efnarannsóknarstofum.
Fjöldi vísindamanna vinnur nú að þvi að rannsaka penicillín og
komast að raun um gerð efnisins. I>að er von manaa, að takast
megi, er gerð lyfsins er kunn, að búa það til úr frumefnum sínum
og framleiða þá af þvi eins mikið og þörf er á og með tiltölulega
ódýrum liætti. Þeir, sem bjartsýnir eru, vonast til þess, að því
marki verði náð eftir fáein ár, en um slíkt er auðvitað ekkert hægt
að fullyrða. Þegar svo er komið, sem verður tvimælalaust fyrr eða
síðar, verða súlfalyfin að miklu leyti óþörf. Og þá hefir gerzt
mesta byltingin í Iæknisfræðinni, sem nokkru sinni hefir fram
farið.
2. Hyldi.
Á tíbabilinu, sem liðið er frá hinni fyrri heimsstyrjöld, er upp
komin ný og mjög stórvirk framleiðslugrein með hinum miklu
iðnaðar])jóðum, þar sem er framleiðsla hyldis eða köfnunarefnis
úr andrúmsloftinu. Það, sem rak mest á eftir þessum iðnaði, var
sprengiefnaþörf stórveldanna, því að þetta efni er nauðsynlegt
við framleiðslu á flugvéla- og fallbyssusprengjum og ýmsum púð-
urtegundum. Árið 1903 hafði tekizt að framleiða hyldi úr andrúms-
loftinu eftir aðferð þeirri, sem kennd er við Norðmennina Birke-
land og Eyde. Sú aðferð var kostnaðarsöm, því að hún krafðist
mikillar raforku, og hún er nú orðin úrelt. Siðar fundu Þjóðverj-
arnir Haber og Bosch aðra aðferð og ódýrari. Sú uppgötvun gerði
Þjóðverjum fært að heyja styrjöldina frá 1914—1918, þótt brezki
flotinn varnaði þeim að flytja að sér saltpétur frá Chile í Suður-
Ameríku, en þangað til hafði hyldi til sprengiefnagerðar aðallega
verið unnið úr Chilesaltpétri.
Orðið hyldi er nýyrði, dregið með hljóðvarpi af orðinu hold, af
því að það er eitt helzta efnið í holdi manna og dýra svo og öllum
jurtalíkömum. Þetta orð mun verða notað hér, þvi að öll líkindi eru
til, að það muni sigra orðið köfnunarefni, sem notað hefir verið
áður oflast nær. Jurtirnar vinna hyldið úr jörðinni, og þaðan berst
það svo líkömum dýranna, er þau éta jurtirnar. Öll jarðrækt
stefnir að því að eyða hyldi gróðurmoldarinnar, og eigi liún að
Iialda frjósemi sinni, verður hún að fá það aflur með einhverjum
hætti. Moldin þarfnast áburðar, sem getur verið margs konar, t. d.
mykja, Chile-saltpétur, eða gerviáhurður unninn úr andrúmslofl-
inu, en allar hafa þessar áburðartegundir hyldi að geyma.