Náttúrufræðingurinn - 1953, Blaðsíða 49

Finnur Guðmundsson:
íslenzkir fuglar V
Lundi (Fratercula arctica (L.))
Lundinn er um margt hinn athyglisverðasti fugl. Útlit hans er svo
einkennilegt, að auðvelt er að þekkja hann frá öllum öðrum íslenzk-
um fuglum. Er það einkum nefið og nefbúnaðurinn, er gerir hann
sérkennilegan. Auk þess eru lífshættir hans hinir merkilegustu, og
gegnir það nokkurri furðu, hve lítt þeir hafa verið rannsakaðir enn
sem komið er.
Fullorðnir lundar vega um V2 kg (450—550 g), og lundinn er því
fremur lítill fugl. Útlitsmunur eftir kynferði er enginn, en karlfugl-
arnir eru þó yfirleitt nokkru nefstærri en kvenfuglamir. 1 varpbún-
ingi er lundinn svartur að ofan og með breiðan svartan hálskraga.
Ofan á höfði og á hnakka er hann einnig svartur, en á höfuðhliðum
og kverk er hann öskugrár. Að neðanverðu er hann hvítur. Nefið er
mjög hátt og þunnt. Afturhluti þess er gráblár, en framhlutinn rauð-
ur með upphleyptum þverrákum. Við rætur efra skolts er upphleypt
hyrnisbrydding, gul eða gulgræn að lit, og munnvikin eru brydd rauð-
gulu, hrukkóttu húðþykkildi. Fæturnir eru rauðir. Lithimna augans
er dökkgrá, stundum gráhvít. Augnahvarmar eru rauðir, og ofan og
neðan við augað em naktir, hornkenndir húðblettir eða húðþykkildi,
blágrá að lit. Er bletturinn ofan við augað þrihyrndur, en bletturinn
neðan við augað ferhymdur. Á haustin fellir lundinn yzta hyrnis-
slíður nefsins og hyrnisbryddinguna við rætur efra skolts. Jafnframt
því hjaðna hin rauðgulu húðþykkildi i munnvikunum. Á veturna er
nefið því miklu minna og óásjálegra en á sumrin. Á veturna er aftur-
hluti nefsins grábrúnn, en framhlutinn gulur með rauðgulum blæ á
nefmæni. Fæturnir eru gulir. Á haustin fellir lundinn einnig hin grá-
bláu húðþykkildi ofan og neðan við augun. Að öðm leyti er enginn
munur á sumar- og vetrarbúningi, nema hvað höfuðhliðar eru mun
dekkri á veturna, og á milli nefrótar og augna og í kringum augun
er fuglinn þá svartur.